Microsoft Word navoiy xamsatul mutahayyirin lotin ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
36
Va «Bahoriston»da nazm ahli asomiysi zaylida bu faqirni bu nav’ mazkur qilibturlarkim: 
«Sohibdavlateki, zamoni mo ba vujudi u musharraf ast harchand poyai qadri vay nazar ba marotibi 
joh va hashmat va qurbi podshohi sohibhashmat va qiyos ba manoqibi ma’navi az fazlu adab va fazoili 
mavhub va muktasab az on balandtar ast ki, vayro ba she’r ta’rif kunand va ba javdati nazm tavsif 
namoyand. Ammo chun xotiri sharifash ba vositai kasbi fazilati tavozu’ va kasri nafs ba on furud 
omadast, ki xudro dar silki in toifa munxarit gardonidast, digaronro hijobi tahoshi az on ma’ni ki vayro 
az tabaqai eshon dorand va az zumrai eshon shumorand, murtafe’ gashta, ammo insof onast, ki har jo 
in toifa boshand — vay sar boshad va hargoh nomi in tabaqa navisand vay sardaftar. 
Va chun gavhari nomash buzurgtar az on astki har mahalli az nazm sidqi on tavonad shud va har 
maqomi az she’r sharafi on tavonad yoft. Taxallusi ash’orash ba onche az in muammoi digar mafhum 
megardad, nomzad gashta.
Muammo ba ismi «Navoiy»: 
Kunhi nomash dar taxalpusho nayobad hech kas, 
Bar labi yobandagon az vay navoe donu bas. 
Va agarchi vayro ba hasabi quvvati tabiat, vus’ati qobiliyat har du nav’ she’r — turky va forsy 
muyassar ast, ammo mayli tab’i vay ba turky az forsy beshtar ast va g‘azaliyoti vay ba on zabon az dah 
hazor ziyoda xohad bud va masnaviyote, ki dar muqobalai «Xamsa»i Nizomy vuqu’ yofta — ba si 
hazor nazdik va hamono ki ba on zabon pesh az vay kase she’r naguftaast va gavhari nazm nasufta va 
az jumlai ash’ori forsii vay ast qasidae ki dar javobi qasidai Xusravi Dehlavy ki musammost ba 
«Dar’yoi abror» voqe’ shuda va mushtamil bar bis’yore az maonii daqiqa va xayoloti latifa. Matlaash 
in ast: 
Otashin la’le ki toji xusravonro zevar ast, 
Axgare bahri xayoli xom puxtan dar sar ast. 
Va in ruboy dar tahniyati qudumi ba’ze az oyandagon az safari Hijoz dar ruq’a navishta bud. 
R u b o i: 
Insof bideh, ey falaki minofom, 
To z-in du kadom xubtar kard xirom, 
Xurshedi jahontobi tu az matlai subh, 
Yomohi jahongardi man az jonibi Shom. 
Va in ruboy digar dar ruq’ai digar: 
 
In noma, na noma, dofei dardi man ast, 
nisbatan muhabbat sodiqlign va e’tiqod samimiyligi bor va uning ustiga sufiy shayxlar [sharhi] hollari bayonidagi «Nafahot ul-uns 
min hazarot ul-quds»ni yozishimni istagan edilar (Jomiy bu yerda Navoiyni ko‘zda tutmoqda). 
Shunday qilib, o‘sha parokanda kitoblardagi (arabcha; yo‘qolib ketishi oson) narsalarni bir joyga jam’ qilib, foydali 
maslahatlarki, forsiyda yozilib edi, qisqacha talqin bilan va turli so‘zlar bilan osonlashtirilgan holatga keltirildi. Tobe’lar kamoli 
tobe’lik bilan hosil bo‘ladi va kamol shahodatligi turlichadir, deyilganiga ko‘ra, ummatlardan zohir bo‘lgan karomat va fazilatlardan 
avval payg‘ambarning ba’zi mo‘‘jizalarn zikr etildi. Ul hazratnilg ba’zi hamsuhbatlari ahvol va asarlari (a.: ergashganlar va ularga 
ergashganlardan) to sufiylar tabaqasigachaki, ahvollari bayoni qanday bo‘lsa, shundayin tartibga solindi. Natijada u hazrat 
payg‘ambarligi xabarlar vositasida mo‘‘jizalar nav’ida joyiga qo‘nildiki, hech saodatmand odamda yanglishish notinchligi qolmadi. 
Modomiki, bu asar haqiqat ahli uchun javonmardlik tariqatining porloq yo‘lida shubhasiz quvvat va katta foyda yetkaza oladi, agar 
uni «Shavohid un-nubuvvat yaqini ahli ul-futuvvat» deb nomlansa, uzoq ketilmaydi. 

---

Alisher Navoiy. Holoti Sayyid Hasan Ardasher