Microsoft Word Mineral va petro lat doc

Magmatik jarayon. Bu jarayon magmaning faoliyati va uning differensiatsiyasi (lot. «differencio» – bo‘lishi) bilan bog‘liq jarayon hisoblanadi. Magmatik differensiatsiya uning alohida tarkibiy qismlarga ajralishi bo‘lib, bu jarayonda magmatik minerallar ma’lum tartibda birin-ketin hosil bo‘ladi. Avval erish harorati yuqori bo‘lgan (xromit, magnetit, apatit, sirkon) minerallar kristallanib hosil bo‘ladi. So‘ngra asta-sekin harorat pasayishi bilan boshqa minerallar hosil bo‘ladi.

Pegmatit jarayon. Pegmatitlar magmatik jarayonning oxirgi bosqichida uchuvchan komponentlarga boy bo‘lgan qoldiq magmadan yuzaga keladi. Pegmatitlar – yirik donali kristallardan tashkil topgan intruziv tog‘ jinsi bo‘lib, tomirsimon, goho noto‘g‘ri va shtok shaklga ega bo‘ladi. Odatda ularning tarkibida kamyob va tarqoq elementlar ko‘p uchraydi. Pegmatit jarayonda minerallarning ko‘pchiligi 700– 400 °C harorati oralig‘ida hosil bo‘ladi. Minerallarning hosil bo‘lishida harakatchan uchuvchan komponetlar muhim ahamiyatga ega. Pegmatit tomirlarining uzunligi bir necha km.ga, kengligi bir necha o‘n metrga etishi mumkin. Minerallar ham katta o‘lchamlarga ega bo‘ladi. Masalan bir tonnalik muskovit kristallari, 7 m² yuzaga ega bo‘lgan biotit minerali plastinkalari, uzunligi 14 metrga etadigan spodumen kristallari uchraydi. Pegmatitlardan sopol sanoati uchun kamyob va tarqoq elementlar (lantan, litiy, berilliy, tseziy, tantal, niobiy va boshqalar)ni ajratib olish uchun foydalaniladi. Ularda qimmatbaho va bezak toshlardan aleksandrit, zumrad, morion kabilar uchraydi.