Microsoft Word Mineral va petro lat doc

Issiqlikdan kengayish xususiyatlari. Issiqlik ta’sirida kristallarning kengayishi ularning issiqlik o‘tkazish xususiyatlariga bog‘liq.

Agar kubik singoniyali kristallardan shar shaklida kesma qirqib olib qizdirilsa, uning hajmi kattalashadi, barcha tomonlarga birdek kengayadi, ammo shakli o‘zgarmaydi. O‘rta kategoriya (trigonal, tetragonal, geksagonal) kristallaridan kesib olingan shar qizdirilsa, u ham kengayadi, lekin yo‘nalishlari bo‘yicha barobar kengaymaganligi uchun cho‘zinchoq yoki yassi ellipsoid shaklida bo‘ladi. Quyi kategoriya (triklin, monoklin, va rombik singoniyalari) kristallaridan tayyorlangan shar qizdirilsa, u kengayadi va uch o‘qli ellipsoid shakliga aylanadi. Chunki sharning uch yo‘nalishida kengayish hajmi (tezligi) uch xil bo‘ladi. Bir darajaga qizdirilganda kristallning ma’lum yo‘nalishi bo‘yicha cho‘zilish miqdori «yo‘nalishli kengayish koeffitsiyenti» deb yuritiladi va β harfi bilan belgilanadi. Bir darajaga qizdirilganda kristall hajmining o‘zgarishi miqdori «hajm kengayishi koeffitsiyenti» deb ataladi va α harfi bilan ifodalanadi.