Microsoft Word mahtumquli ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
3
Maxtumquli otasi singari boshlang‘ich ta’limni qishloq maktabida oladi. Keyin Markaziy 
Osiyoning ulkan madaniyat va ilm-fan markazlaridan bo‘lmish Ko‘hna Xiva shahrida, 
"Sherg‘ozixon" madrasasida o‘qiydi. Qiziloyoq ovulidagi (hozirgi Chorjo‘y viloyati, Xalaj 
tumani) Idris Bobo madrasasida bir qancha vaqt ilm oladi. U Buxoroi sharifdagi 
Ko‘kaldosh madrasasida ham ta’lim olgan, degan ma’lumot bor. Xivadagi eng nufuzli 
o‘quv dargohi sanalmish "Sherg‘ozixon" madrasasida Maxtumquli uch yil o‘qib, muhim 
ilmlarni o‘zlashtirib, Qur’oni karimni xatm qiladi, o‘zi aytganidek, dili ochiladi, oq-qorani, 
haq-nohaqni, do‘st-dushmanni ajratadigan bo‘ladi. Yosh olim madrasa bilan xayrlashuv 
she’rida shukrona tuyg‘ularini bunday ifoda etadi: 
 
Haqdan bizga buyruq – farz erur bilim, 
Senda ta’lim oldim, ochildi dilim, 
Kelsin deya kutar ul Karkaz elim, 
Ketar bo‘ldim, xush qol, go‘zal "Sherg‘ozi". 
 
Ajratarman endi oqu qaroni, 
Do‘st-raqib, qardoshim, Haqni, yoronni, 
O’qidim, ko‘tardim Kitob – Qur’onni, 
Ketar bo‘ldim, xush qol, go‘zal "Sherg‘ozi". 
 
Shoir she’r davomida "Ilm, ta’lim olgan seni unutmas", desa, oxirida "Aslo unutmasman 
tillo qopisin" deya minnatdorlik izhor etadi. Biz bu she’rga "Xivadagi Sherg‘ozixon 
madrasasi bilan xayrlashuv" deya ost sarlavha qo‘ydik. U Xivadan qaytgach, mudarrislik 
qilgani, ayni vaqtda zargarlik bilan shug‘ullangani naql qilinadi. 
Maxtumquli arab, fors tillarini puxta o‘zlashtirgan, chig‘atoy – eski o‘zbek tilini 
mukammal bilgan. Bu hol uning ijodidagi so‘z boyliklaridan ham ayondir.  
Ijodidan ma’lum, Maxtumquli Markaziy Osiyo va Yaqin Sharqning bir qancha diyorlarini 
kezgan, Buxoro, Xiva, Afg‘oniston, Ozarboyjonda bo‘lgan. 
"Zangi Boboni ko‘rsam", deyishiga ko‘ra, Toshkentga ham kelgan bo‘lishi kerak. 
 
Na’layni Arshga tojdir, 
Nomi olamga foshdir, 
Ikki jahon muhtojdir - 
Arab zabonni ko‘rsam, - 
 
deyishiga ko‘ra, Madinai munavvarada hazrati Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ning muborak 
ravzalarini ziyorat qilmoq niyatida ekani, yana: "Iymonim yo‘ldosh bo‘lsa, Borsam, 
Ka’bani ko‘rsam" yoki: "Niyatim Ka’badir, xayolim hajdir, Ixlosim bor haj tavofin 
etmoqqa", deyishiga qaraganda, muborak haj ibodatini ado etmoqni niyat qilganligi 
anglashiladi. 
 
* * * 
 
Naqlga ko‘ra, Maxtumqulining ilk she’ri "Turgil, dedilar" manzumasidir. Shoir she’rda 
Alloh taolo ato etgan ma’naviy ikromni shukrona va hissiyot bilan bayon etadi: 
  
Bir kecha yotardim, tunning yarmida, 
To‘rtta otliq kelib, "Turgil!", dedilar, 
"Xabar bergaydirmiz fursat yetganda, 

---

Saylanma. Maxtumquli