www.ziyouz.com
кутубхонаси
40
ko'nglim pora-pora bo’lgan bir paytda, qanday qilib senga sertakalluflik bilan so'z ayta
olaman?! Sen so'ragan paytda qay holatda bo'lsam, shunday javob qaytardim. Bari bir
uni yashirib bo'lmaydi, boricha aytdim. Chunki o'zimni oshiq emasman va yor vaslini
istamayman, deya olmayman-ku, axir!
Shunday qilib, Shayx aytgan so'zlaridan tonmadi. Ma'shuqasidan uzr so'rash,
yolvorishga o'tmadi. Shunda u sho'xi sarkash dedi:
— Ey, jahlga yo'g'rilgan odam! Agar qismatga rozi bo'lsang: kimki mening vaslimni
tamanno aylasa, u to'rt ishni bajarishi shart: u may ichishi, mast bo'lib, zunnor
bog'lashi, Qur'onni o'tda kuydirishi va butparastlar diniga kirmog'i kerak.
Bu to'rt narsa ishqning sharti - shukronasidir. Uning yana ikkita jarimasi ham bor.
Chunki bu foniylik to'rt yo'li bo’lsa, yana ikki yo'l o'sha to'rtning ifnosi (fanoda butunlay
yo'qolishi, o'zini mahv etish) demakdir. Ulardan birinchisi - bir yil davomida
xinzirboqarlik qilish bo’lsa, ikkinchisi - shu davr mobaynida otashgoh o'tining parvonasi
bolishing, ya'ni otashgohda o't yoqishing lozim.
Agar Shayx bu butxona aro chin oshiq bo'lsa va o'z ishqining da'vosida sodiqlik
ko'rsatsa, unga isbotlash uchun shukrona ham, jarima ham ana shundan iborat. Bundan
ham ortiq balolar bo’larmikan? Agar mening vaslimga sen talabgor bo'lib, yoningda
bo’lmoqlig'imni istasang, bu aytganlarimning ham-masini qabul etmog'ing kerak.
Shundagina sen vasl ko'chasiga kira olasan. Bordiyu bu ishlarni bajarishga qurbing
yetmasa, erta kunni kech qilmasdan, yo’lingdan qolma!
Shayx unga dedi:
— Ey xasta jonim ofati! Ko'nglimni ishqing otashi o'rtamoqda. Shavqing shulasi
vujudimni chulg'ab, ishqing chaqmog'i o'rish-arqog'imni kuydirmoqda. Men g'aribu
devonaman, aqlu hushu sabrdan begonaman. Pariruxsor yor neki amr etsa, devona
oshiqiga ne ixtiyor! Nimaiki talab qilsang, buyur, chunki sen hokimsan! Agar
bajarmasam, jafo tig'ini bo'ynimga ur!
Shayx o'z so'zlarini shu yerda to'xtatdi. Uning bu so'zlari sho'x qizga va barcha
butxona ahliga ma'qul tushdi. Shundan so'ng butxona ichini jannat kabi yasatib, ko'p
takalluf bilan bezadilar. Uning to'rida osmon barobar yuksak taxt o'rnatdilar, undagi
zebu ziynat haddan ziyod ko'p, qiyosdan tashqari go'zal edi. Sho'x nasroniy qizi unga
shavq bilan chiqib keldi, uni ko'rgan Shayx har dam joni og'ziga kelardi. Imoni yuzini
qora qilish uchun Shayxni to'plangan odamlar o'rtasiga olib kirdilar. Butparastlar, xoh
ular shu yerdagi turg'un kishilar bo’lsin, xoh sayr etib yuruvchi jahongashtalar bo’lsin,
hammasi bir yerda jam bo'ldilar. U yerda o'nlab xumlarda may hozir etib, uning har xil
gazaklarini ham tayyor qilib qo'ydilar. Atrofida butxona qo'ng'irog'i va arg'anunlar.
Shayx dini motamiga un tortib, kuy chalar edilar.
Hech qachon olamda bu yanglig' ish bo’lgan emas edi. Rohiblar har tarafdan saf tortib
o'tirar edilar. Ogoh murshiddan Qur'onni so'radilar, otashgohdan o't olib kelib qo'ydilar.
Zunnor va salib muhayyo etilgach, dilni ovlovchi tarso qizi yuz afsun bilan o'rnidan turdi.
U yuz ming noz bilan taxtdan tushib, Shayx oldiga e'zoz bilan yurib keldi. Uning yonida
o'tirib, qadah to'la may ichdi. Buni ko'rgan Shayxning hushi boshidan uchdi. Soqiy
qadahdan sarxush bo'lgach, yana boshqatdan qadahni limmo-lim toidirib, uni Shayxga
tutdi va shunday dedi:
— Oxiriga qadar ich, ey olijanob kishi! Bilki, bir tomchi qolsa ham, hisobga o'tmaydi!
Ishqqa berilgan Shayx istar-istamas dilnavoz tutgan mayni ichar ekan, ko'zlaridan
yosh dumalar, islom va imondan qo'lini butkul yuvgan edi. U shunday ichdiki, boshidan
dud chiqib, may o'tida butun borlig'i kul bo'ldi.
Shayxga bir necha davra may tutganlaridan so'ng, uning ishqi aqliga jabr eta
boshladi. Boda uning hushini o'tmas qilib qo'ygach, u qizga vasldan muddao izhor etdi.
Lisonut-tayr. Alisher Navoiy
Do'stlaringiz bilan baham: |