Microsoft Word конструкция doc qisqartirilgan doc

3-§. Prokatlash stanlari, ularning tuzilishi va ishlashi

Metallarni prokatlovchi mashinaga prokatlash stani deb ataladi (60-rasm). Prokatlash stanining asosiy qismi ish kleti deyiladi. Prokatlash stanining ish kleti staninasidagi podshipniklarga o‘rnatilgan shesternalar kompleksidan iborat bo‘ladi. Jo‘valariga esa aylanma harakatni kuchli elektr dvigatel (1) dan elastik mufta (2), reduktor (3), asosiy mufta (4), shestrenyalar kleti (5), shpindellar (6), trefli mufta

(7) orqali uzatiladi.





52-rasm. Prokatlash stanining sxemasi:
1 – elektr dvigatel; 2 – elastik mufta; 3 – reduktor; 4 – kulachokli mufta; 5 – ish kleti; 6 – shpindellar; 7 – tref mufta; 8 – jo‘valar.

53-rasm, a da prokatlash stanining jo‘valari keltirilgan. Jo‘vaning tanasi (1) «bochka» deb ataladi. Bochkaning ikki tomonida bo‘yinlari (2) bo‘lib, ular podshipniklarga joylashtiriladi.

Bo‘yin krestsimon kesimli «tref» (3) ga o‘tadi. Silliq jo‘valar list, polosa prokatlash uchun, ariqchali jo‘valar murakkab profillar olish uchun xizmat qiladi. Ariqchali jo‘valarning (53-rasm, b) ish yuzalarida o‘yiqlari bo‘ladi.
Ikki jo‘vaning bir-biriga mos ro‘para o‘yiq (ariqcha)lari qo‘shilib kalibr hosil qiladi. Agar ularning ajralish chiziqlari simmetriya o‘qidan parallel o‘tsa ochiq, parallel o‘tmasa yopiq kalibrlar deb ataladi. (53-rasm, d, a, e) Kerakli profil olish uchun metall ketma-ket bir necha kalibrlar tizimidan o‘tkaziladi va bu protsess kalibrlash deyiladi (53-rasm, f). Metallarni kalibrlash murakkab va mas’uliyatli jarayondir. Kalibrlar ishlatilishiga ko‘ra siquvchi, cho‘zuvchi, xomaki va tozalab ishlovchi xillarga ajratiladi. Mahsulot ishlab chiqarishda kalibrlarning xili va soni zagotovka kesimiga, olinadigan mahsulotning profiliga, o‘lchamlariga ko‘ra belgilanadi. Masalan, relslar olishda, odatda, kalibrlar 9 ta, simlar olishda 15–20 ta bo‘ladi.





53-rasm. Prokatlash jo‘valari va kalibrlari:
a – silliq listlar prokatlash jo‘vasi; 1 – bochka; 2 – bo‘yin; 3 – tref; b – sortli buyumlar jo‘valari; 4 – o‘yiq; d – ochiq kalibr; e – yopiq kalibr; f – qo‘shtavr balkalarni tayyorlashdagi kalibrlash jo‘valari.