Microsoft Word конструкция doc qisqartirilgan doc

4-§. Prokatlash stanlarining tasnifi

Prokatlash stanlarini ish kletining jo‘valari soniga; ishlab chiqariladigan mahsulot xiliga; kletlarning o‘rnatilishiga ko‘ra tasniflanadi.

Ish kletining jo‘valari soniga ko‘ra ikki jo‘vali reverssiz (duo), ikki jo‘vali reversli, uch jo‘vali (trio), to‘rt jo‘vali (kvarto), ko‘p jo‘valilarga bo‘linadi.
Ishlab chiqariladigan mahsulotlar xiliga ko‘ra – qisuvchi, xomaki zagotovka oluvchi, rels-balka, sort, sim, list truba, g‘ildirak va boshqa mahsulotlar ishlab chiqaradiganlarga bo‘linadi.
Ish kletlarining joylashuviga ko‘ra bir kletli, kletlari bir chiziqda, pog‘onali, shaxmat tartibda joylashgan, yarim uzlukli va uzluksiz xillarga bo‘linadi.





54-rasm. Prokat stanlar xili:
a – ikki jo‘vali; b – gorizontal va vertikal o‘rnatilgan; d – to‘rt jo‘vali; f – olti jo‘vali; h – ko‘p jo‘vali; i – universal; j va k – trubalar tayyorlash jo‘valari; m – trubalar cho‘zuvchi jo‘valar.

10. bob. METALLARNI KIRYALASH VA UNING QO‘LLANILISH SOHALARI

l-§. Umumiy ma’lumot

Zagotovkalarni uning ko‘ndalang kesimidan kichik bo‘lgan teshikli asbob (kirya) ko‘zidan tortib o‘tkazish bilan ishlash jarayoniga kiryalash deyiladi.

Kiryalashda zagotovkaning ko‘ndalang kesimi kichrayib, uzunligi esa ortadi. Olingan buyum uzunligi l ning zagotovka uzunligi l₀ ga nisbati uzayish koeffitsiyenti deb ataladi:

  ^l l_0
 F₀ F

Bu koeffitsiyentning qiymati 1,15-1,25 oralig‘ida olinadi. Shuni qayd qilish lozimki, odatda, kiryalash metallar sovuqligida ancha katta kuch bilan olib borilishi tufayli ular puxtalanadi. Shu sababli bir necha o‘tishda ishlov berganda uzilmasligi uchun yumshatiladi.
Kiryalash asbobi konstruksiyasiga ko‘ra yaxlit, rostlana- digan yig‘ma va rolikli bo‘ladi.
Kiryalashda, olinadigan buyumning materialiga va xarakteriga ko‘ra kirya sifatli cho‘yandan, asbobsozlik po‘latlaridan, qattiq qotishmalardan va olmoslardan yasaladi. Kiryaning asosiy qismi kiryalovchi ko‘zi (matritsasi) bo‘lib, uning ish teshigi ko‘ndalang o‘lchami kichrayib
boradi.
65-rasmda yaxlit kiryalash asbobning tuzilishi tasvir- langan.
Kiryaning kirish konusi (A uchastkasi) zagotovka uchini ish qismiga uzatish bilan moyni tekis taqsimlash uchun, deformatsiyalovchi konusi (B uchastkasi) zagotovkani siqib ishlash uchun, kalibrlovchi konusi (V uchastkasi) zagotovkani ko‘ndalang kesim o‘lchamlarini kutilgan shaklli o‘lchamga keltirish uchun, chiqish konusi (G uchastkasi) esa buyumini tirnalish, sidirilishdan saqlash uchun xizmat qiladi. Kirya burchaklarining qiymatlari amalda quyidagicha olinadi: 2 α burchak 10° dan 24° gacha; β = 40° - 60°; γ =
60° - 90°.

55-rasm. Kiryaning bo‘ylama kesimi (a) va uning oboymaga mahkamlanishi (b).