Microsoft Word kartografiya doc

3-
расм
.
Географик
глобус
. 

---

11
Globusdagi va kartadagi ortodromiyani kesib wtgan geografik obektlarni 
taqqoslasak ular boshqa-boshqa joylardan wtganligini kwrasiz. Bu esa kartada 
ywl qwyilgan xatolik natijasidir. Odatda, samol
ё
tlar ortodromiya chizig’i bwyicha 
h’arakat qiladi. 
 
4-rasm.
Moskva bilan Nyu-York oralig’idagi ortodromiya va loksodromiya. 
Er yuzasidagi ikki nuqta oralig’ini, masalan, Moskva bilan Nyu-York 
shah’arlari wrtasidagi eng yaqin masofa ortodromiyani aniqlash uchun shu 2 
shah’arni globusdan topib, ularni ip bilan tutashtirilsa, globusda twg’ri chiziq-
ortodromiya h’osil bwladi. Dun
ё
kartasidan ana shu 2 shah’arni topib, ularni 
twg’ri chiziq bilan tutashtirilsa, bu twg’ri chiziq shu 2 shah’ar orasidagi eng yaqin 
masofa bwlmaydi. Xonada va undan tashqarida amaliy ishlarni bajarishda 
induktsion, proektsion, kesilgan globuslardan va boshqa xil globuslardan h’am 
foydalaniladi. 
İ
nduktsion globuslar qora rangda bwlib, ularda meridianlar va 
parallellardan bwlak h’ech narsa tasvirlanmagan bwladi. 
İ
nduktsion globuslarda 
parallel va meridianlarni tushuntirish oson bwladi. Proektsion globus simdan 
yasalgan bwlib, uning soyasi 
ё
rdamida kartografik proektsiyalarni tushuntirish 
mumkin. 
Globus kartadek xoh’lagan masshtabda yasalmaydi. Maktablar uchun 
globus odatda 4 xil masshtabda yasaladi (1:30 000 000, 1:4 000 000, 1:50 000 
000 va 1:83 000 000). Bulardan tashqari masshtabi yirikroq globuslar h’am bor 
bwlib, ular ilmiy-tadqiqot ishlarda qwllaniladi. Sharqda dastlabki globusni wrta 
osi
ё
lik mashh’ur olim Abu Rayh’on Beruniy yasaganligi malum. Wzbekiston 

---

12
Milliy universiteti geografiya fakultetida prof. H.Hasanov tashabbusi bilan 
wrnatilgan 1:7 mln. masshtabli relefli globus mavjud. 
5-rasm.
Wzbekiston Milliy universitetidagi
1:7 mln. masshtabli globus.

---

13