Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

 
Hereford dunyo xaritasi: O‘rta asr ensiklopediyasi va diniy 
tasavvurlar 
 
XIII asrning eng ajoyib xususiyatlari orasida Hereford dunyo 
xaritasi o‘zining o‘lchami va o‘ziga xos jihati bilan o‘rta asr 
xaritashunosligining shoh asari hisoblanadi. Hozirgi kunda, Hereford 
dunyo xaritasi, saqlanib qolingan yagona katta hajmdagi mappamundi 
(o‘rta asr xaritashunosligining yagona namunasi) hisoblanadi. 
Qadimda undan kattaroq ikkita xarita mavjud bo‘lgan, ammo XIII asr 
Chelivoy-Milon xaritasi 1885-yilda yo‘q qilingan va Ebstorfning 
dunyo xaritasi(huddi shu asrga ta’luqli) 1943-yilda Gannover
1
da 
                                                 
1
  Die Ebstorfer Weltkarte. Kommentierte Neuausgabe in zwei Bänden. Bd. 1: 
Atlas. Bd. 2: Untersuchungen und Kommentar, Text- und Tafelband, hg. v 
Hartmut Kugler et al., Berlin 2007. Edson E., Th World Map, 1300–1492. Th 
Persistence of Tradition and Transformation, Baltimore 2007. 

---

 
 
47
bo‘lib o‘tgan havo hujumi paytida yo‘q qilingan ammo keyinchalik 
qayta tiklangan. 
Bir dona pergamentga chizilgan Herford xaritasining o‘lchami 
1.50 ga 1.30 metr bo‘lib, o‘z ichiga 1000 dan ortiq yozuvni qamrab 
oladi. Uning tasviriy rasmlari bir qancha ta’sirli hayvonlar, g‘alati va 
dahshatli mavjudotlar, shaharlar, yo‘nalishlar, ko‘chib yuruvchilar va 
geografik tasvirlarni aks etadi. Barcha o‘rta asrlar ko‘rinishlari kabi 
Hereford xaritasi ham ma’lum bo‘lgan uchta qit’aning (Osiyo, Afrika 
va Yevropa) sur’atlarini ko‘rsatadi va tasvirlar tekis disk ichida 
chizilgan bo‘lib u dunyo chegarasini ko‘rsatib turuvchi ramz 
ma’nosiga ega. Hereford xaritasida, doira shaklidagi disk faqatgina 
dengiz bilan o‘ralib qolmey balki, yuqori qismida ulug‘vorlik bilan Iso 
Masixning surati tasviriy romlar bilan bezatilgan, bunga o‘z o‘rnida 
uning Oxirgi Hukmga raislik qilayotgan holati sifatida qaraladi. Past 
qismining chap burchagida, Sezar Avgust tominidan dunyoni 
tekshirish kerekligi haqidagi buyrug‘I yozilgan: “butun dunyo tomon 
olg‘a bor va uning… barcha qismlarini yozib qoldir”. (Luke 2,1) 
(Avgustning geografik tusdagi buyruqlari tortishuvlarga sabab 
bo‘lgan, hozirgi kunda unga ko‘proq soliq to‘lovini tekshirish 
ma’nosida qaraladi). Nihoyat, past qismining o‘ng burchagidagi tashqi 
tasviriy romda, bir kishining ov qilayotgan holati ko‘rsatilgan, bu o‘z 
o‘rinda o‘rta asrlar hayot tarsi va mashg‘ulotining belgisi hisoblanadi. 
Hereford xaritasidagi shamollar nomlari-o‘rta asrlarga xos-pereferal 
iboralar va qisqa ta’riflar, o‘sha davrda Ingliz zodagonlari tomonidan 
qo‘llanilgan Ingliz-Norman tilida
1
 yozilgan.