Microsoft Word jahon dinlari услубий doc

Demak, buddaviylik ijtimoiy-iqtisodiy va savdo munosabatlari rivojlanishiga 

to’siq bo’lgan braxmanizmning tabaqa tizimiga qarshi ruhiyati bilan, o’z 

davrining ilg’or insonparvar ta’limoti sifatida tarix sahnasida paydo bo’lgan. 

Buddaviylik  kishilarning  tabaqaviy tengsizligini inkor etgan. Buddaviylik 

ta’limotiga ko’ra har bir insonda mutloq ruhning bir zarrasi 

mujassamlashganligi uchun xudo oldida hamma teng hisoblanadi. Mana shu 

tenglik g’oyasi buddaviylikni jahon dini darajasiga ko’tarilishiga sabab bo’lgan. 

Buddaviylikka tarixiy shaxs, kshatriya kastasining vakili Siddhartha Gautama asos 

solgan. U Shimoliy Hindistondagi Shakya knyazligining shaxzodasi bo’lgan. 

Bugungacha saqlanib kelgan yozma manbalarda unining bir necha ismlarini uchratish 

mumkin: Siddhartha – shaxsiy ismi, Gautama – urug’ nomi, Shakyamuni – “shakya 

qabilasining donishmandi”, Budda – “nurlangan”, Тatxagata – “shu yo’l bilan kelib, 

shu yo’l bilan ketuvchi”, Jina – “g’olib”, Bxagavan – “tantana qiluvchi”. 

Тalabalarga din haqida bilim berar ekanmiz, albatta har bir dinning ma’naviy asoslari 

haqida ma’lumot berishimiz kerak. Chunonchi yangi din o’zidan oldin mavjud bo’lgan 

diniy ta’limotlarning negizida vujudga keladi. Siddhartha Gautama asos solgan 

buddaviylik ta’limoti braxmanizm aqidalari negizida ishlab chiqilgan. Asosan  ruhning 

abadiyligi va tanadan tanaga ko’chishi – sansara, uning bir tanadan boshqasiga 

ko’chib, qanday hayot kechirishi – karma, karmaning qanday bo’lishi kishining hayot 

yo’liga –  dxarmaga bog’liqligi kabi ta’limotlar qabul qilingan.  

---

 

31

Budda ta’limotidagi butun borlig’ va undagi hayot falsafasi nomoddiy unsurlar oqimi 

va kombinatsiyasi dharma, qayta tug’ilishlar ramzi sansara hamda uning qanday 

kechishiga sabab bo’luvchi karmadan (qismat) tarkib topgan bo’lib, bu qonuniyat 

quyidagi “Тo’rt asl haqiqat” majmuida namoyon bo’ladi.