Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
101
holda ish ko‘radigan va tarmoqlangan terrorchilik tashkilotini vujudga keltirgan. Uz 
maqsadlarini amalga oshirish (hukmdorlar, podsholar, qirollar va yirik namoyandalarni 
o‘ldirish)da fidoyilar(qashshoq dehqon va shaharlik yoshlar)dan foydalangan. Terrorchi 
(fidoyi)larga giyohvand moddalarni iste’mol qildirib, o‘lsa shubhasiz jannatga tushishiga 
ishontirgan. Birmuncha davr H. ko‘p hukmronlarga dahshat solib turgan, ulardan ko‘plari 
(jumladan ayrim Yevropa mamlakatlari imperatorlari va qirollari ham) o‘z jonini saqlash 
uchun H.ga to‘lov to‘lab turgan. 1256 y. mo‘g‘ul istilochilari Alamutni bosib olib, Eronda 
H. jamoasiga barham bergan. 1273 y.da mamluklar qo‘shini Suriya va Livandagi H.ning 
oxirgi tashkilotlarini tugatgan. 
 
 
HAQQ ("asl", "haqiqiy", "haqiqat") - voqelik haqida bildirilgan fikr voqelikka to‘g‘ri : 
kelishini anglatuvchi termin; fikr ! mulohazalarning voqelikka mos kelishi sidq | termini 
bilan ifodalangan. Bu ikki termin ; ko‘pincha sinonim sifatida ishlatilgan, biroq 
qo‘llaniladigan joyiga qarab ularni farqlashgan: H. termini din yoki mazhabga ; 
ishontirish (akdda) uchun ishlatiladi. Bunda uning ziddi - botil istilohidir. Sidq | termini 
fikr (hukm), mulohaza (qavl)ni ta’riflashda qo‘llanilib, uning ziddi - kizb.  
 
 
HIDOYA (arab. - qo‘llanma; to‘la nomi "al- : Hidoya fi sharh al-Bidoya" - "Bidoya \ 
(kitobi)ning sharhi bo‘yicha qo‘llanma") - ; sunniylikning hanafiylik mazhabida keng I 
tarqalgan shariat qo‘llanmasi (kodeksi). Qo‘llanmani Burhoniddin Marg‘inoniy 13 yil 
davomida yozgan. Uni yaratishda Burhoniddin Marg‘inoniy Qur’oni karim oyatlari, 
dastlabki 4 xalifa, sahobalar va tobeinlarning rivoyatlari, hadislar, sunniylik oqimidagi 4 
mazhab asoschilarining asarlariga tayangan. H. 4 jilddan iborat, 57 kitob, 165 bob, 152 
fasldan tarkib topgan. H.ning 1-jildi 5 kitobdan iborat bo‘lib, tahorat va amaliy ibodatlar 
(namoz, ro‘za, zakot va haj)ga bag‘ishlangan. 2-jildga nikoh, emizish, taloq, qul ozod 
qilish, topib olingan bolalarning nasabini aniqlash, bedarak yo‘qolganlar, sherikchilik, 
vaqf huquqi kabi masalalar kiritilgan. 3-jildda oldi-sotdi, pul muammolari, kafolat, 
qozilarning vazifalari, guvohdik, vakolat, da’vo, sulh, qarz berish, sovg‘a, ijara, voliylik 
(patronat), homiylik kabi masalalar o‘rin olgan. 4-jildda shafoat, merosni taqsimlash, 
vasiyat, dehqonchilik va bog‘dorchilik xususida shartnoma, qurbonlik qilish, ovchilik, 
garovga berish, jinoyatlar xususida, xun haqi to‘lash kabi masalalar yoritilgan. Kitob 
yaratilgan davrdan boshlab faqihlar, tarixchilar, shohu hokimlar diqqatini tortib keladi. 
H. bir necha asrlar davomida ko‘p musulmon mamlakatlari, jumladan, Osiyoda ham 
huquqshunoslik bo‘yicha eng asosiy qo‘llanma hisoblangan. O’zbekistonda 20-a.ning 30-
y.larigacha - shariat qozilari bekor qilinib, sho‘rolar sud tizimi joriy qilinguncha amalda 
bo‘lib keldi. U musulmon mamlakatlari oliy o‘quv yurtlarining o‘quv dasturlariga 
kiritilgan. Kitob jahonning bir necha tillariga tarjima qilingan. H.ni o‘zbek tilida 
mukammal tarjima etishga kiritilgan (kitobning 1-jildi 2000 y. bosmadan chiqdi).  
 
 
HIDOYAT (arab. - to‘g‘ri yo‘l) - haqiqiy e’tiqod yo‘lidan yurish. Zalolatning qarama-
qarshisi. H. Alloh o‘z bandalari uchun ko‘rsatgan eng to‘g‘ri yo‘l hisoblanadi. Qur’oni 
karimning yuzlab oyatlarida H. to‘g‘risida ma’lumotlar bor. Ularda ta’kidlanishicha, alloh 
taolo H. yo‘liga hammani ham boshlamaydi, balki o‘zi xohlagan, tanlagan kishilarnigina 
bu ne’matga musharraf etadi. Hatto Payg‘ambarimizga xitob qilib: "Sen xohlagan 
kishingai H.ga erishtira olmaysan, lekin Alloh o‘zi xohlaganiga H. ato qilur" -degan 

---

Islom Ensiklopediyasi