Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

HIJRIY YIL HISOBI - xalifa Umar ibn Xattob tomonidan joriy qilingan musulmonlar yil 
hisobi. Muhammad (sav) va safdoshlarining Makkadan Madinaga ko‘chishi (q. Hijra) 
bilan bog‘liq. Qamariy (hijriy-qamariy yil) va shamsiy (hijriy-shamsiy yil)ga bo‘linadi. 
Qamariya bo‘yicha H. y. h. 622 y.ning 16 iyulidan boshlanib, sinodik oy (29, 530588 
kun)ga asoslangan. 12 oydan iborat bir qamariy yil 354,3671 kundan iborat. Qamariy 
yidda 1, 3, 5,-7, 9 va 11-oylar 30 kundan qolganlari 29 kundan butun qilib olingan, 
Oylar tartibi bilan muharram, safar, rabiul avval, rabiul oxir, jumodil avval, jumodil oxir, 
rajab, sha’bon, ramazon, shavvol. zulqa’da, zulhijja deb ataladi. Qamariy yil tropik 
yildan (hoz. figoriy taqvimidan) 10-12 kun qisqa. Agar grigoriy taqvimida oddiy yil, 
qamariy taqvimda esa, kabisa yili bo‘lsa. ularning farqi 10 kun, ikkala taqvimda oddiy 
yoki kabisa yillari bo‘lsa, farqi 11 kun. qamariy taqvimda oddiy va grigoriy taqvimida 
kabisa yili bo‘lsa, ularning farqi 12 kun bo‘lib, oylar, fasllar bo‘ylab qishdan kuzga, 
kuzdan yozga va h.k. surilib boradi. Qamariy yilning ba’zilari kabisa bo‘lishiga sabab 
yilning kasr qismi (0,3671 kun) har 30 yilda 11,013 kunni tashkil etishidir. Uning 19 yili 
oddiy (354 kunlik), 11 yili kabisa (355 kunlik), 30 yillik arabcha tsiklning 2, 5, 7, 10, 13, 
16, 18, 21, 24, 26 va 29-yillari kabisa deb qabul qilingan. Qamariy hisobi Yaqin va O’rta 
Sharqning ko‘p mamlakatlari va b. ba’zi mamlakatlarda qo‘llaniladi. Hijriy-shamsiy yil 
hisobi 622 y.ning bahorgi tengkunlik kuni - 21 martdan boshlab hisoblanadi; keyingi yil 
boshlari esa, 20, 21 yoki 22 martga to‘g‘ri keladi. Davomiyliga grigoriy taqvimidagi kabi 
365 yoki 366 kundan iborat. Shamsiy bo‘yicha oylarning nomlari xut, hamal, savr, 
javzo, saraton, asad, sumbula, mezon, aqrab, qavs, jady va dalv bo‘lib, bu oylar doimo 
yilning ma’lum bir vaqtlarida keladi. Shamsiy hisobdan Afg‘oniston, Eron, Turkiya va b. 
mamlakatlarda foydalaniladi. Islom diniy an’anasi qamariya H.y.h.ga asoslangan, barcha 
diniy urf-odat va bayramlar ana shu taqvim asosida o‘tkaziladi. O’rta Osiyoda yangicha 
yil hisobi keng ommaviylashganiga qadar qamariya hisobi ham, shamsiya hisobi ham 

---

Islom Ensiklopediyasi 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
103
ishlatilib kelingan. Hoz. vaqtda O’zbekistonda H.y.h.dan diniy muassasalar va ruhoniylar 
foydalanadi.  
 
 
HIZBULLOH (arab. - Alloh partiyasi) -islomdagi fundamentalistik firqa. 80-y.larning 
o‘rtalarida tashkil topgan. Bir necha musulmon mamlakatlarda, asosan, Eron va Livanda 
faoliyat yuritadi. H.ning asosiy shiori - "Islom respublikasi"ni tuzish uchun islom 
inqilobini amalga oshirish. Iroqda, Isroil bosib olgan G’azo sektorida, Livanda xam H. 
guruhlari bor. Hozirda H. Falastin -Isroil munosabatlari keskinlashgan sharoitda o‘ta 
jangari faoliyati bilan ajralib turmoqda.