Microsoft Word Foydali qazilma end doc

9-§. Postmagmatik konlar 
 
Postmagmatik («post» – rus. keyin) konlar bilan asosan barcha 
rangli metallar: Au, Ag, Cu, Hg, Zn, Mo, Co va flyuorit, barit, tog‘ 
billuri, asbest kabi minerallar konlari bog‘langan. 
Postmagmatik konlar 300–4500 m chuqurlikda 400–50 °C ha-
roratda bo‘shliqlarni to‘ldirish va metasomatik yo‘l bilan hosil bo‘ladi. 
Metasomatik jarayon – gidrotermal eritmaning tog‘ jinslari bilan o‘za-
ro kimyoviy reaksiyalari natijasida yuzaga keladi.  
Postmagmatik konlar o‘z navbatida ikkiga: skarn va greyzen 
konlariga bo‘linadi. 
SKARN KONLARI. 
«Skarn» so‘zi Shvetsiyadagi Skarn tog‘i nomidan olingan. 
Magmatik tog‘ jinslarining (granit, granodiorit) karbonatli tog‘ jinslari 
(ohaktosh, dolomit) bilan kontaktida (chegarasida) gaz va gidrotermal 
eritmalar ta’sirida hosil bo‘lgan tog‘ jinsiga skarn  deyiladi. Skarnlar 
tarkibi granatlar, epidot va amfibollardan iborat. Kontakt – metasoma-
tik (grekcha, «meta» – keyin, «somatoz» – tana) jarayon tog‘ jinslari 
kontaktida gidrotermal eritma bilan keltirilgan kimyoviy elementlar 
yordamida amalga oshiriladi. Bunda magmatik jinslar bilan karbonatli 
jinslar o‘rtasida modda almashish reaksiyasi ketadi. Natijada tog‘ 
jinslari butunlay yoki qisman o‘zgaradi: avval skarn minerallari, so‘ng 
ma’danli minerallar, ya’ni magnetit, gematit, xalkopirit, bornit, 
sheelit, sof oltin, galenit, sfalerit kabi minerallar paydo bo‘ladi. Skarn 
konlari ana shu tariqa vujudga keladi. 
Skarn konlari uchun xos xususiyatlardan biri – intruziv va karbo-
nat jinslar kontaktida o‘zgargan jinslarning hosil bo‘lishidir. Kontakt 
qanchalik yotiq bo‘lsa, ma’dan hosil bo‘lish ehtimoli shunchalik katta 
bo‘ladi. Bundan tashqari skarn jarayoni kechgan joylarda skarn mine-
rallari hisoblanmish piroksen, granat, vollastonit, epidot, amfibol kabi-
larning hamda magnetit, gematit, xalkopirit, bornit, sheelit, galenit, 

---

 
24
sfalerit va bo‘r minerallarining uchrashi skarn konlarini aniqlashga 
ishora qiluvchi muhim geologik belgilar sanaladi.