Microsoft Word Conf-селекция rtf

 
ҒЎЗАНИНГ ХЎЖАЛИК УЧУН ҚИММАТЛИ БЎЛГАН БЕЛГИЛАРИ БИЛАН ОҚСИЛ 
МАРКЕРЛАРНИ БОҒЛИҚЛИГИНИ ЎРГАНИШ МАҚСАДИДА ИЗОГЕН ТИЗМАЛАРНИ 
АЖРАТИБ ОЛИШ 
Юнусхонов Ш., Абдуразакова З.Л. 
ЎзР ФА генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институти
 
Маълумки хозирги даврда ўсимлик ва ҳайвонотларни ўрганишда молекуляр маркерларни аниклаш 
ва уларни хўжалик учун аҳамиятли бўлган белгилар билан боғлиқлигини аниқлаш ҳамда олинган 
натижаларни қишлоқ хўжалиги учун тадбиқ қилиш бўйича тадқиқотлар жадал суратларда ривожланиб 
бормоқда. Ҳархил қишлок хўжалик экинларининг, ва асосан буғдой ўсимлигини оқсил маркерларини 
аниқлаш ва олинган натижаларни генетика ва селекцияга тадбик килиш олдинги асрнинг 50 йилларидан 
бошланган эди[1-2]. Хозирги даврда молекуляр маркерлар асосан оқсиллар ва нуклеин кислоталар 
полиморфизмига асослангандир. Шуни таъкидлаш керакки, ДНК полиморфизмига асосланган 
маркерларни оқсил маркерларга нисбатан имкониятлари чексиздир. Шу боис ДНК маркерларни тадқикот 
қилишга асосий эътибор берилаяпти. Шуни ҳам айтиш керакки, оқсил маркерларини тадқиқот қилиш 
иқтисодий ва техник томонидан ДНК маркерларини тадқиқот қилишга нисбатан кулайлиги билан 
фарқланади. Ғўза чигити заҳира оқсиллари таркибида ўрта толали G.hirsutum L. ва ингичка толали 
G.barbadense L. турлари учун полиакриламид гелида электрофорез усулида сувда эрувчи ва буферда 
эрувчи оқсиллар таркибида маркер компонентлар аниқланган, ҳамда уларни ғўзанинг айрим белгилари 
билан генетик боғликлиги исботланган{3-4]. Бу маркерларни ирсийланиши кодоминант хусусиятига эга
бўлиб ғўзанинг изоген тизмаларини ажратишда ишлатиш қулай имкониятлар яратади. Мазкур мақолада 
ғўзанинг пакана буйлик Карлик радиомутант шакли билан С-6037 нави турлараро дурагайларининг F
9 
-F
12 
авлодларида Н-0,13 ва В-0,18 оксил маркерларини ғўзанинг айрим хўжалик белгилари билан биргаликда 
ирсийланишини тадқиқот қилиш натижалари келтирилган.