Microsoft Word цитрус экинлари касалликлари документ Microsoft Office Word docx

ЦИТРУС ЭКИНЛАРИНИНГ БОШҚА ИНФЕКЦИОН ВА АБИОТИК 
КАСАЛЛИКЛАРИ 
Альтернариоз
. Қўзғатувчи тўқ тусли гифомицет 
Alternaria citri
туридир. 
АҚШ олимларининг фикрига кўра бу тур 
Alternaria alternata
комплекс 
турининг ирқи, деб ҳисоблаш тўғри бўлади. Касаллик Ўзбекистонда қайд 
этилмаган. Цитрус экинларида қўзғатувчининг учта патотипи (ирқлари) қайд 
этилган бўлиб, улардан бири мандарин барглари ва меваларида, иккинчиси 
ёввойи лимон баргларида доғланиш қўзғатади, учинчиси эса омборда 
сақланаётган лимонларни чиритади. Замбуруғ билан апельсин мевалари ҳам 
зарарланиши мумкин. 
A. alternata 
цитрус экинларида яна битта – 
альбинизм
касаллигини қўзғатади. Касаллик белгилари – янги униб чиққан ўсимлик 
пояси ва/ёки уруғпалласининг айрим қисмлари ёки ниҳолнинг барча 
қисмларида альбинизм мавжуд бўлишидир. Тўла альбинос ниҳоллар нобуд 
бўлади, қисман зарарланганлари соғайиб кетади. 
A. alternata 
альбинизм 
билан зарарланган ўсимликлардан мунтазам равишда ажратилади ва бу 
замбуруғ билан сунъий зарарланган цитрус уруғларидан альбинос 
ўсимликлар униб чиқади. Қўзғатувчи табиатда жуда кенг тарқалган 
космополит тур эканлигини ҳисобга олган ҳолда, альбинизм Ўзбекистонда 
ҳам цитрус экинларида учраши эҳтимол қилинади. Цитрус уруғларини 
экишдан олдин самарали фунгицид (мисол учун, Тирам, Витавакс 200ФФ, 8-
гидрохинолин сульфат) билан дорилаш альбинизмга қарши юқори самара 
беради. Бу мақсадда беномил ва унга ўхшаш фунгицидларни қўллаш 
антагонист замбуруғлар қирилиб кетишига ва касаллик кучайишига олиб 
келади. Альбинизмни қисман 
Aspergillus niger 
моғор замбуруғи ҳам 
қўзғатиши мумкин (бу ҳам уруғларни сунъий зарарлаш орқали исботланган). 
Ниҳоллар 
ризоктониоз 
чириши
. Касалликни 
Rhizoctonia solani
қўзғатади. Бу замбуруғ Ўзбекистонда ғўза, каноп ва бошқа ўсимликларда 

---

учрайди, аммо цитрус экинларида қайд этилмаган. Бошқа қўзғатувчилар 
қаторига Oomycetes синфи, Peronosporales тартиби, Pythiaceae оиласининг 
Pythium 
ва
Phytophthora 
туркумларига мансуб замбуруғ турлари киради. Бу 
қўзғатувчилар Ўзбекистонда цитрус экинларида қайд этилмаган.