Microsoft Word chingiz aytmatov sohil yoqalab chopayotgan olapar lotin ziyouz com doc

www.ziyouz.com

 

кутубхонаси

 

36

to‘lib-toshganligini aytmaysizmi. Hozir onasining ahvoli ne kechdiykin? Dengiz bo‘yiga kelib, ularni 

kutayotgandir, yig‘lab, bo‘zlayotgandir?.. Dengiz esa bari bir unga hech narsa aytolmaydi. Hech kim 

unga yordam berolmaydi, hech kim dardini aritolmaydi. Faqat ayollar bilan bolalargina hanuzgacha 

Olapar qoyasining yonbag‘irlarida gulxan yoqib, onasiga dalda berishayotgandir? Shoyad, to‘satdan 

baxt kulib boqsa, shoyad dengizda dom-daraksiz ketganlar birdaniga qirg‘oqda paydo bo‘lib kolishsa, 

deb onasini yupatishayotgandir? 

Bular esa qayiqda zim-ziyo zulmat ichida giryon kezishar, tungi tuman qo‘ynidan xalos bo‘lishga 

intilib, so‘nggi umidlari ham asta-sekin tugab borardi. Yo‘q, bu olishuvda kuchlar aslo teng emasdi — 

bir yoqda mangu zulmat, olam yaralganidan beri mavjud bo‘lgan, Quyosh yaralishidan ham avval 

mavjud bo‘lgan mangu zulmat: ikkinchi yoqda — shalog‘i chiqqan qayiqda tuman qurshovida qolgan 

to‘rt odam... Okean o‘rtasida suvsiz; oziqsiz, yo‘lchi yulduzlarsiz, zim-ziyo zulmatda qolgan to‘rt 

odam... 

Kirisk umri bino bo‘lib, bunaqa zim-ziyo zulmatni ko‘rmagandi, tashnalik azobi shunchalik 

ayovsiz bo‘lishini tasavvur qilmagandi. Hushini yo‘qotib qo‘ymaslik uchun u suv keltiruvchi ko‘k 

sichqon to‘g‘risida, qachonlardir suv berib, shifo berib uni o‘limdan qutqazib kolgan ko‘k sichqon 

haqida o‘ylay boshladi... 

«Ko‘k sichqoncha, suvingdan ber!» — onasi o‘rgatgan mana shu ajoyib so‘zni bola tinmay 

takrorlay boshladi: «Ko‘k sichqon, suvingdan ber! Ko‘k sichqoncha, suvingdan ber!» Garchi hech 

qanday mo‘‘jiza yuz bermasa ham bola hadeb yalinib-yolvorib ko‘k sichqonni chakiraverdi. Endi bu 

— bolaning umid-ishonchi va tashnalikka qarshi birdan-bir chorasi bo‘lib qoldi... 

 

Ko‘k sichqoncha, suvingdan ber! 

 

Kirisk hadeb shu so‘zlarni takrorlar ekan, tashnaligini o‘ylamaslikka urinib goh mudrar, goh 

uyg‘onib ketardi. Shu vaqt bola bexosdan O‘rxon bobo bilan Emrayinning uzuk-yuluq gaplarini 

eshitib, uyg‘onib ketdi. Ular nimanidir shivirlashib, uzoq muhokama qilishardi. Bola cholning biqiniga 

qapishib o‘tirgani uchun uning gaplarini aniqroq eshitardi. Otasining gaplari esa unchalik qulog‘iga 

chalinmasdi — u nariroqda, eshkaklari oldida o‘tirardi. O‘rxon bobo og‘ir nafas olib, tomog‘i 

xirillagancha zo‘rg‘a gapirar edi. 

— Mening senga aql o‘rgatadigan joyim yo‘q, lekin o‘zing o‘ylab ko‘r, atkichx, — dedi qizg‘in 

shivirlab Emrayin, boshqalar eshitmasin deganday. — O‘zing aqlli odamsan-ku. 

— O‘yladim, obdan o‘yladim, shuni ma’qul ko‘rdim, — javob berdi O‘rxon bobo, chamasi, 

o‘zining gapini ma’qullab. 

Ular bir nafas jim qolishdi. So‘ng Emrayin gap boshladi: 

— Kemaga tushganning joni bir, hammamizning taqdirimiz bir. 

— Taqdir, taqdir, — alam bilan g‘o‘ldiradi O‘rxon bobo. — Taqdirdan qochib qutulib bo‘lmaydi, 

bilaman buni, — nafasi qisilib, xirillagancha gapirdi chol. — Shuning uchun ham uni taqdir deyishadi-

da. Xohlaysanmi, xohlamaysanmi, taqdirning bu bilan ishi yo‘q. Oqibati shunday bo‘lgach, taqdir bilan 

bahslashishning nima keragi bor. Hech bo‘lmasa, birontamiz omon qolaylik. O‘zing o‘yla, birdan 

yo‘llar ochilib ketsa, yer xam ko‘rinib qolsa, manzilni ko‘zlab jon-jahding bilan borayotganingda, bir-

ikki tomchi suv yetmagani uchun hamma halok bo‘lsa — alam qilmaydimi? 

Emrayin bunga javoban nimadir dedi, yana jimib qolishdi. Kirisk uxlashga urinib, hadeb ko‘k 

sichqonini chaqiraverdi. Nazarida, u uxlab qolsa ko‘k sichqon keladiganday edi... Biroq uyqusi 

kelmadi... Ko‘k sichqoncha, suvingdan ber! 

— Milxunning ahvoli qalay? — so‘radi O‘rxon bobo. 

— Avvalgiday, hushsiz yotibdi, — javob berdi Emrayin. 

— Yotipti degin, — bir oz jimlikdan so‘ng yana davom etdi O‘rxon ota.— Hushiga kelgandan 

so‘ng — unga aytib qo‘yarsan... 

---

Chingiz Aytmatov. Sohil yoqalab chopayotgan olapar (qissa)