Microsoft Word chingiz aytmatov birinchi muallim lotin ziyouz com doc

www.ziyouz.com

 kutubxonasi 

18

 

* * * 

 

...Qish dovon oshdi. Bahor yeli yetib kelganda tog‘ qo‘ynida oq qor, ko‘k muz siljib o‘ziga yo‘l 

ochib katta-katta toshlarni yumalatib yuborganda, bahor taronasini o‘ynab toshqin suvlar tog‘ 

yelkalaridan shildirab oqib tushdi. 

Ehtimol, bu mennng ilk yoshlik bahorim bo‘lgandir. Bahor ko‘rki ko‘zimga har yilgidan 

boshqacharoq tuyuldi shekilli, bizning maktabimiz o‘rnashgan tepadan ko‘ringan ajoyib bahor 

manzarasi meni o‘ziga maftun qilardi. Yer xuddi quloch yoyib o‘zini to‘xtatolmay tog‘dan quyosh 

nuriga g‘arq bo‘lgan, yengil, suyuqqina tutun qoplagan ko‘kimtir bepoyon dala-qirlarga g‘izillab 

yugurib borayotganday bo‘lar, allaqaerlardan havoni larzaga keltirib kishnagan cho‘ziq yilqi ovozi 

eshitilib turar, osmonda kumush bulutlar oralab kishiga zavq berib o‘tayotgan turnalar yeru ko‘kka 

bahordan darak berib uzoq safarga chorlaganday saf tortib o‘tishardi. 

Bahor kelishi bilan bizlarga ham jon kirdi. O‘yin-kulgimiz ko‘payib, maktabdan ovulga bir-

birimizni quvalashib, qiyqirishib borardik. Kelinoyimning bunga g‘ashi kelib, har gal bir qarg‘ab 

olmasa ko‘ngli o‘rniga tushmasdi: 

– Hey, ta’viya, muncha shataloq otmasang? So‘laqmonday bo‘ying bir joyga yetib qolibdi-yu, 

yurishingni qara, yo qari qizlikni bo‘yningga olmoqchimisan? Sen tengi qizlar allaqachon erga chiqib, 

qaynanalik-qaynatalik bo‘lib olishdi, sen bo‘lsang... Huv, topgan matohing boshingda qolsin! 

Maktabing bilan qo‘shmozor bo‘lgur! Hali shoshmay tur, adabingni bermasam seni... 

Kelinoyimning do‘qlari ham menga uncha kor qilmasdi, uning qarg‘ishlarini eshitaverib etim 

o‘lib qolgandi. Ichi qoraligidan qari qiz derdi, bo‘lmasa bo‘yim o‘zi shu yil bahorda sal cho‘zilganini 

demasa, o‘zim boyagi-boyagi, Duyshen aytmoqchi, sochi paxmoq malla qizman-ku... Duyshenning 

gapiga jahlim ham chiqmasdi. «Sochim-ku paxmoqku-ya, – deb o‘ylardim o‘zimcha, – lekin malla 

emasman. Bo‘yim yetsin bir chiroyli qiz bo‘layki, odamlarning havasi kelsin! Duyshen menga: 

ko‘zlaring yulduzday yonib turadi, istarang issiq, Oltinoy», - deb aytib yuradi-ku! 

Bir kuni maktabdan kelsam hovlimizda ikki begona ot bog‘loqlik turibdi. Egar-jabdug‘iga 

qaraganda, egalari tog‘dan tushishgan. Ilgari ham bozor-o‘chardan qaytishda hovlimizga kirib 

o‘tishardi. 

Kelinoyimning qandaydir beo‘xshov xoxolab kulgani ostona xatlamasimdanoq qulog‘imga 

chalindi: 

– Jiyan bola, ko‘pam pishiqlik qilaverma, kamib qolmaysan. Kelinoyimning qadrini jazmaning 

qo‘lingga tekkanda bilasan! Hali zamon o‘zing ham ko‘rarsan! Xi-xi-xi! 

Hammalari gur etib kulib yuborishdi, men ostonada paydo bo‘lganimni ko‘rib, jim bo‘lib 

qolishdi. To‘rda namat ustiga yozilgan dasturxon yonida yuzlari qip-qizil, semiz bir odam o‘tirgan 

ekan. U katta suvsar telpagi ostidan menga yalt etib qarab, tomog‘ini qirib yo‘talganday bo‘ldi. 

– E, keling, oppoq qiz, kela qoling oppog‘im! – qarasam, kelinoyim jilmayib, juda shirin so‘z 

bo‘lib qolibdi. Amakim ham namatning bir chekkasida yana birov bilan o‘tiribdi. «Tuz, ko‘zir» deb 

qarta o‘ynab, aroq ichib, ovqat yeb o‘tirishibdi. Ikkovlarining ham kayfi boru, qarta urganda tebranib 

kallalarini qimirlatishadi. 

Ko‘k mushugim dasturxonga yaqin kelgan edi, yuzi qizil odam uni mushti bilan bir urdi, mushuk 

bechora jon achchig‘ida miyovlab, bir burchakka borib jim bo‘lib qoldi. Yegan mushti jonidan o‘tib 

ketdi-da! Qanday qilib chiqib ketishimni bilmay turganimda, kelinoyim menga asqotdi: 

– Aylanay bolam, ovqating qozonda, olib yeya qol, - dedi. 

Uydan tashqari chiqib ketdimu, lekin kelinoyimning tilyog‘lamaligini ko‘rib, ko‘nglim g‘ash 

bo‘lib qoldi. Beixtiyor hushyor tortdim. 

Chamasi, ikki soatlardan keyin mehmonlar otlariga minib, toqqa jo‘nab ketishdi. Kelinoyim yana 

boyagiday: «Shumshuk, tirik yetimcha», – deb qarg‘ay boshlagan edi. Ha, boyagi mastligida aytgan 

---

Chingiz Aytmatov. Birinchi muallim (qissa)