Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

Miyachani qon bilan ta’minlanishi (a.vertebrobasillaris).
Miyachani umurtqa va asosiy arteriya tizimi qon bilan ta’minlaydi. Umurtqa 
arteriyasidan I juft pastki orqa miyacha arteriyasi chiqadi. Asosiy arteriyadan esa 
o‘rta va yuqorigi oldingi miyacha arteriyalari chiqadi va shu 3 juft arteriya 
miyachani qon bilan ta’minlaydi.
Miyachani tekshirish usullari va patologiyasi. 
Harakat koordinatsiyasini buzilishiga ataksiya deyiladi. Bunda mushaklar 
parezi yoki falaji kuzatilmaydi. Ataksiyada mushaklar gipo yoki atoniyasi bo‘ladi. 
Patologik jarayon miyachaning chuvalchangida yoki yarim sharlarida joylashishiga 
qarab, statik va lokomotor ataksiyasi ajratiladi.

---

 101
Statik usullar miyacha chuvalchangini zararlanishidagi ataksiyani aniqlaydi. 
1. Romberg usuli – bemor ko‘zini yumib, ikkala tovonini jipslashtirgan holatda 
turadi. Ataksiya bo‘lsa bemor oldinga, orqaga, biror bir tomonga gandiraklaydi 
yoki qulaydi. Murakkablashgan Romberg usuli statik ataksiyani yengil shaklini 
aniqlash uchun ko‘llaniladi. Tekshiriluvchi ikkala tovonini bir chiziqda 
joylashtirgan holatda, oyoqlarini oldinma-ketin qo‘yadi. Bir tovonini barmoqlari, 
ikkinchi tovonini orqasiga tegib turadi, keyin oyoqlarini holati o‘zgartiriladi. 
Yurishni tekshirish – buning uchun oldin bemor ko‘zini ochiq holda to‘g‘ri chiziq 
bo‘ylab yuradi, keyin ko‘zini yumib yuradi.
Miyacha zararlanganida oddiy harakatlarni birgalikda bajarilishi (sinergiya) 
buziladi va buni Babinskiy usuli bilan aniqlanadi: bemor taxta ustida orqasiga 
yostiqsiz yotadi, qo‘llarini ko‘kragi ustida bir-biri bilan qovushtiradi, shunday 
holatida o‘tirish so‘raladi. Asinergiya bor bo‘lsa, bemorni tanasi ko‘tarilmasdan 
miyacha yarim shari zararlangan tomonida oyog‘i ko‘tariladi. 
Lokomotor (harakat koordinatsiyasi) usullari miyacha yarim sharlarini 
zararlangan tomonidagi ataksiyani aniqlaydi.
1. Barmoq-burun usuli: bemorga ko‘zini yumib, qo‘lini chetga olib borib, 
ko‘rsatkich barmog‘i bilan burni uchiga tegizishini tavsiya qilinadi (oldin bir 
tomonda, keyin ikkinchi tomonda). Ataksiya bo‘lsa, qo‘li qaltirab burnini uchiga 
tegmaydi, bu sinovni bajara olmaydi.
2. Adiadoxokinezni aniqlash: bemorga oldinga cho‘zilgan qo‘lini kaftini tez-
tez pronasiya va supinasiya qilish tavsiya qilinadi. Zararlangan tomonidagi qo‘lida 
harakatlar chaqqon bajarilmaydi va ortiqcha harakatlar qilinadi. Ana shunga 
adiodoxokinez deyiladi.
3. Dizmetriyani aniqlash: bemor nevrologik bolg‘acha sopini bir qo‘li bilan 
ushlaydi, ikkinchi qo‘lini bosh va ko‘rsatkich barmoqlari bilan bolg‘achani sopini 
va keng rezinkalik qismini galma-gal ushlaydi. Agarda dizmetriya bo‘lsa, 
barmoqlarni tarqatib yuborish va ushlash bir o‘lchovda bo‘lmaydi.
4. Styuart Xolms sinamasi (qarama-qarshi tortilish belgisi). Bemorga 
barmoqlarini mushtum qilib, tirsak bo‘g‘imida bukilgan qo‘lini mahkam ushlash 
tavsiya qilinadi, vrach shu qo‘lni yozmoqchi bo‘ladi va to‘satdan qo‘yib yuboradi. 
Ataksiyasi (gipermetriyasi) bor bo‘lsa va mushak tonusi kamaygan holda bemorni 
mushti ko‘kragiga borib uriladi. Bu usulni o‘tkazishi vaqtida bemor boshini 
qarama-qarshi tomonga burib turishi kerak. Chap tomonini tekshirganda bemor 
boshini o‘ng tomonga burishi, o‘ng tomonini tekshirganda buni teskarisi bo‘lishi 
kerak.
5. Tovon tizza usuli: orqasida yotgan bir oyog‘ini ko‘tarib, tovoni bilan 
ikkinchi oyog‘ini tizzasiga tekkizib, bosmasdan boldirini oldi tomondan 
sirg‘antirib pastga tushirish (oldin ko‘zi ochiq holatda, keyin ko‘zini yumib) 
tavsiya qilinadi. Ataksiyasi bor tomonida oyog‘i qaltiraydi va bir tekisda silliqlik 
bilan bajara olmaydi. Miyacha zararlanganda statik va lokomotor usullardan 
tashqari yana nistagmni borligi, gapirishni o‘zgarishini va xat yozish tekshiriladi.

---

 102