Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

46-rasm.
 Miyachani efferent yo‘li.
1. Ko‘ruv do‘ngligini ventral oldingi va orqa 
o‘zagi 
2. Qizil o‘zak 
3. Cho‘qqi o‘zagi 
4. Sharsimon o‘zak 
5. Probkasimon o‘zak 
6. Tishsimon o‘zak 
7. Miyacha po‘stlog‘i 
8. Miyachani motor va premotor sohasi 
9. Yuqorigi miya oyoqchasida yo‘lni kesish 
10. Rasselning ilmoqsimon tutami
11. Vestibulyar o‘zak 
12. Pastki oliva 
13. Tashqi to‘rsimon formatsiya o‘zagi 
Shunday qilib, miyacha qarama-qarshi bosh miya po‘stlog‘i bilan 
bog‘langan, shuning uchun bosh miya zararlansa miyachani zararlanish belgilari 
qarama-qarshi tomonda ro‘y beradi.
Miyachani oldingi oyoqchasi uni o‘rta miya bilan bog‘laydi. Bu oyoqchadan 
ham afferent ham efferent yo‘llar o‘tadi, ya’ni aralash hisoblanadi. Efferent yo‘l bu 
IV neyron hisoblanadi, u tishsimon o‘zakdan boshlanib, oldingi oyoqcha orqali 
o‘tib, ko‘prik va o‘rta miya chegarasida kesishma hosil qiladi, (Vernikinxeg 
kesishmasi) ya’ni qarama-qarshi tomonga o‘tadi va qizil o‘zakda tugaydi, ayrim 
tolalar ko‘ruv bo‘rtig‘iga yo‘naladi. Qizil o‘zak hujayralaridan V neyron boshlanib, 
u shu zahoti qarama-qarshi tomonga o‘tadi (Forel kesishmasi) va miya so‘g‘oni, 
orqa miyani yon tizimchasi bo‘ylab o‘tib oldingi shoxda tugaydi. Oldingi shox 
hujayralaridan esa oxirgi VI neyron boshlanib, uni aksonlari mushaklarda tugaydi. 
(VI neyronli Monakov tutami). Shunday qilib, miyachadan chiquvchi efferent yo‘l, 
ya’ni serebello-rubro-spinal yo‘l ikki marta kesishma hosil qilib miyachani o‘z 
tomonidagi miya pog‘onasi, orqa miya, qo‘l, oyoq va tana bilan bog‘laydi.

---

 100
47-rasm.
 Orqa miya miyacha yo‘li.
1. Oldingi orqa miya miyacha yo‘li 
2. Ponasimon o‘zak miyacha yo‘li 
3. Pastki miyacha oyoqchasi 
4. Chuqur sezgi yo‘li o‘zagi 
5. Rostral orqa miya miyacha yo‘li 
6. Orqa miya miyacha yo‘li 
7. Miyachani yuqori oyoqchasi
Ustki oyoqchadan yana afferent Govers yo‘li 
o‘tadi. Govers tutami Fleksig tutami kabi orqa 
miyani orqa shoxining oldingi hujayralarining 
aksoni hisoblanib, bu tutamni ikkinchi neyroni orqa 
miyada birinchi kesishmani hosil qiladi va yon 
tizimcha bo‘ylab ko‘tarilib o‘rta miyada ikkinchi 
kesishmani hosil qilib ustki oyoqcha orqali 
miyacha chuvalchangi po‘stlog‘ida tugaydi. Shunday qilib, Govers tutami ham ikki 
marotaba kesishma hosil qilib, orqa miya, tana, qo‘l va oyoqni o‘z tomonidagi 
miyacha yarimshari bilan bog‘laydi.
Miyacha yo‘llarini xususiyati: 1. Miyacha afferent va efferent yo‘llar orqali 
o‘z tomonidagi miya so‘g‘oni, orqa miya, tana bilan va qarama-qarshi tomondagi 
miya po‘stlog‘i, qizil o‘zak va ko‘ruv bo‘rtig‘i bilan bog‘lanadi.
Miyachani fiziologiyasi: 1. Harakat koordinatsiyasini boshqarishda chuqur 
sezgi kabi miyacha ham ishtirok etadi. Miyacha insonni har bir harakatini 
boshqarib, uni koordinatsiyalab turadi. Bu vazifani miyacha orqa miya va bosh 
miya bilan bo‘lgan chuqur aloqalari orqali, reflektor, ongsiz ravishda boshqaradi.
2. Miyachaga tana harakati haqida doimo aniq ma’lumotlar keladi va u o‘z 
yo‘llari orqali muvozanatni saqlaydi.
3. Miyacha mushak sinergiyasini saqlaydi, ya’ni murakkab harakat vaqtida 
antagonistlarni bo‘shatib, agonistlarni qo‘zg‘atadi. 
4. Miyacha harakatni aniq, ravon bajarishni ta’minlab beradi. Bunga 
eymetriya deyiladi.
5. Miyacha mushaklar tonusini boshqarishda ishtirok etadi.