Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

 
YELKA VA QO‘L MUSHAK GURUHLARI 
 
Mushak 
kuchini 
baxolash. 
№
Mushak nomi 
Mushak faoliyati 
Innervasiyasi
Chap! 
O‘ng. 
1. 
m. deltoidus 
Qo‘lni yelka satxiga 
ko‘taradi.
n. axillaricus 
2. 
m. serratus anterior Qo‘lni gorizontal 
sathidan vertikal 
holatga keltiradi.
n. thorac longus 
3. mm. 
pectorals 
major et minor 
Qo‘lni tana tomonga 
tortadi.
n. pectoralis 
lateralis et medialis 
4. 
m. latissimus dorsi 
Qo‘lni tana orqasiga 
tortadi.
n. thoracodorsalis 
5. 
m. biceps brachii 
Qo‘lni tirsak 
bo‘g‘imida bukadi. 
n. 
musculocutancus 
6. 
m. brachialis 
Qo‘lni tirsak 
bo‘g‘imida bukadi.
n. 
musculocutaneus
7. 
mm. pronator teres 
et quadratus 
Bilak va panjani 
pronasiya qiladi.
n. medianus
8. mm.brachioradialis, 
supinator
Bilak va panjani 
supinasiya qiladi.
n- radialis 
9. 
mm. flexor carpi 
radialis et ulnaris 
Panjani bukadi.
n.ulnaris 
n. medianus 
10. mm. extensor carpi
radialis et ulnaris
Panjani yozadi.
n- radialis 
11. mm. 
flexor 
digitorum 
superficiflis et 
profundus 
Barmoqlarni bukadi. n. medianus 
n. ulnaris 
12. m. 
extensor 
digitorum
Barmoqlarni yozadi. n- radialis 
13. mm. interossei et 
lumbricales 
Barmoqlarni yozadi 
va asosiy 
falangalarni bukadi.
n. ulnaris 
n. medianus 
 
 

---

 68
OYOQNING ASOSIY MUSHAK GURUHLARI 
Mushak 
kuchini 
baxolash. 
№
Mushak nomi 
Mushak faoliyati 
Innervasiyasi
Chap! 
O‘ng. 
1. 
m. iliopsoas 
Sonni yuqoriga 
ko‘taradi 
r muscularis pl. 
lumbalis 
2. 
m. gluteus maximus Sonni son chanoq 
bo‘g‘imida yozadi. 
n. gluteus inferior 
3. 
mm. gluteius medius 
et minimus 
Sonni uzoqlashtiradi 
va ichkariga buradi. 
n. gluteus superior
4. mm. 
adductor 
longus, brevis et 
magnus 
Sonni bir-biriga 
yaqinlashtiradi.
n. obturatarus, 
n. ischiadicus 
5. 
mm. biceps femoris , 
semitendinosus et 
semimembranosus 
Boldirni tizza 
bo‘g‘imida bukadi.
n. ischiadicus 
6. m. 
quadriceps 
femoris 
Boldirni tizza 
bo‘g‘imida yozadi. 
n. femoralis 
7. mm. triceps surae, 
tibialis posterior
Oyoq panjasini 
pastga bukadi.
n. tibialis 
8. 
mm. tibialis anterior, 
peroneus longus
Oyoq panjasini 
yuqoriga bukadi.
n. peroneus 
5-6 oyligida bir qo‘lidan ushlaganda o‘zi o‘tiradi, orqasidan qorniga 
aylanadi, vertikal holatga ko‘tarilganda oyoqlari yozilgan bo‘ladi, boshini pastga 
qilinganda qo‘llarini pastga cho‘zadi, ya’ni qo‘l va oyoqlarida himoya ekstenziya 
reflekslari paydo bo‘ladi.
7-8 oyligida bola o‘zi o‘tiradi, ushlagan vaqtda oyoqlarida turadi.
9-10 oyligida bola dumalaydi, birorta narsani ushlab o‘zi turadi, kattalar 
harakatini takrorlaydi, oddiy narsalarni qila boshlaydi. Landau refleksi paydo 
bo‘ladi.
11-12 oyligida qiz bola o‘zi turadi, narsalarga tayanib yuradi, mustakil 
ovqatlanadi, emish refleksi pasayib, Landau refleksi kuchayadi.
Shunday qilib, 1 yoshgacha bolalarda faol, passiv harakatlarni, mushak 
tonusini aniqlash mumkin.
Ixtiyoriy harakat o‘tkazuvchi yo‘lining zararlanishi mushaklarning 
kuchsizlanishiga, harakatning kamayishi yoki yo‘qolishiga olib keladi. 
Harakatning yo‘qolishiga falajlanish (paralysis) yoki plegiya (plegia), 
mushaklarning kuchsizlanishi natijasida ixtiyoriy harakatning kamayishiga parez 
(parlsis) deyiladi.
Gavdaning turli qismlari quyidagicha falajlanishi mumkin: 

---

 69
1.
bir qo‘l yoki bir oyoqda harakatning yo‘qolishi (monoplegiya); 
2.
ikkala qo‘l yoki ikkala oyoqda harakatning yo‘qolishi (yuqorigi yoki 
pastki paraplegiya); 
3.
ikkala qo‘l bilan ikkala oyoqda harakatning baravar yo‘qolishi 
(tetraplegiya); 
4.
gavdaning bir tomonining yarmida harakatning yo‘qolishi 
(gemiplegiya); 
Ixtiyoriy harakat yo‘lining birinchi va ikkinchi neyronlarining zararlanishiga 
qarab o‘ziga xos ikki xil falaj paydo bo‘ladi.
Orqa miyaning oldingi shoxida joylashgan periferik harakat neyroni 
zararlangan taqdirda periferik falaj kelib chiqadi. Orqa miyaning xususiy faoliyati 
buzilishi natijasida falajlangan mushaklarning tonusi pasayadi yoki yo‘qoladi–
(gipotoniya yoki atoniya). 
Periferik neyron oddiy shartsiz reflekslar yoyini hosil qilganligi tufayli bu 
neyron shikastlanganda pay reflekslarini kamayishi yoki yo‘qolishi kuzatiladi.
Trofik markaz hisoblanuvchi orqa miyaning oldingi shoxi hujayralari va 
ularning aksonlarini zararlanishi mushak trofikasining buzilishiga – atrofiyaga olib 
keladi. Natijada mushaklar kichrayib ozib qoladi. Shuning uchun periferik falaj 
ham deyiladi. Periferik falajda falajlangan mushaklarning elektrik 
qo‘zg‘aluvchangligi pasayib, qisman yoki to‘liq degeneratsiya reaksiyasi yuz 
beradi. Orqa miyaning oldingi shoxi hujayralarining zararlanishi, mushak 
tolalarining – fibrilyar yoki fassikulyar, ya’ni qisqa-qisqa tortishishlariga «et 
uchishlari» ga olib keladi. Orqa miya oldingi shoxining qo‘zg‘aluvchanligi oshgan 
taqdirda ham hosil bo‘ladi.
Ixtiyoriy harakat yo‘lining birinchi kortiko-spinal qismini zararlanishi, 
markaziy falajga olib keladi. Markaziy falajning paydo bo‘lish sabablarini va uning 
periferik falajdan farqini aniqlash uchun birinchi neyronlarning vazifasini bilish 
zarur.