Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

Birinchi markaziy neyron
– asosan ikki xil vazifani bajaradi: 
a) bosh miyaning qo‘zg‘alishi natijasida paydo bo‘luvchi ixtiyoriy harakat 
impulslarining orqa miyaning oldingi shoxiga, ya’ni ikkinchi neyron hujayralariga 
yetkazib beradi.
b) orqa miyaning oldingi ildizchasidan mushakka kelib turuvchi reflektor va 
tonik ta’sirotlarning o‘tishini tartibga solib va qisman tormozlab turadi. Demak, 
birinchi neyron orqa miyaning xususiy faoliyatini tormozlab turadi. Shu sababli 
biinchi neyron zararlanganda pay reflekslari va mushak tonusi oshib ketadi, 
markaziy falaj sodir bo‘ladi.
Markaziy falajlar.
Markaziy falajning birinchi belgisi mushaklar tonusini 
spastik gipertoniyasidir, shuning uchun, unga spastik falaj ham deyiladi. 
Ko‘pincha, mushak tonusining kuchayishi hamma mushaklarga baravar 
tarqalmaydi. Qo‘lda asosan yelka qismini tanaga olib keluvchi, bilakni bukuvchi 
va pronator mushak guruhlariga mushak tonusi oshgan bo‘ladi. Oyoqda esa 
boldirni yozuvchi va adduktor mushak guruhlarida tonus oshadi. Tonusning bu 
xildagi oshuvi markaziy gemiplegiyaga taalluqli bo‘lib, tanani o‘ziga xos–Vernike-

---

 70
Mann vaziyatiga olib keladi. Bu vaziyatda bilak, kaft va barmoqlar bukilgan 
holatda tanaga yopishib turadi. Oyoqning hamma bo‘g‘imlari yozilgan, oyoq 
panjasi qisman ichki tomonga bukilgan bo‘ladi.
Markaziy falajda orqa miyaning hususiy faoliyatini tormozlovchi 
impulslarning miya po‘stlog‘idan kelishi tuxtaydi, shu sababli markaziy falajning 
ikkinchi belgisi – pay reflekslarini oshib ketishi, teri reflekslarining esa pasayishi 
yoki yo‘qolishi kuzatiladi, chunki teri reflekslarining reflektor yoylari faqat orqa 
miya segmentlaridagina emas, balki piramida yo‘li orqali bosh miya po‘stlog‘ida 
ham birikadi. 
Markaziy falajning – uchinchi asosiy belgisi patologik va himoya reflekslari 
paydo bo‘lishidir.
Markaziy falajda mushaklarning degenerativ atrofiyasi sodir bo‘lmaydi, 
shuningdek, ularning elektrik qo‘zg‘aluvchanligi ham o‘zgarmagan bo‘ladi.
Shunday qilib, kortiko-muskulyar yo‘l qaysi, qismda shikastlanmasin, 
baribir u falajga yoki parezga olib keladi. Kortiko-muskulyar yo‘l birinchi 
neyronning zararlanishi markaziy yoki spastik falajni, ikkinchi neyronning 
zararlanishi esa periferik – atrofik falajni keltirib chiqaradi.