Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

Ildizcha – spinal sindromlar 
Bel umurtqalararo disklarning churralari bilan ildizchalar yoki ildizchali-
spinal arteriyalarni kompressiyasi natijasida rivojlanadi. “Paralitik ishias”, 
epikonus, konus va ot dumi sindromlari bilan kechadi. Bunday hollarda klinikada 
harakat va kuchsiz yoki o‘rta rivojlangan og‘riq fonida sezgi buzilishlari kuzatiladi. 
Ko‘pincha chanoq a’zolari funksiyasini buzilishi kuzatiladi.
Tashhis. 
Umurtqa pog‘onasi osteoxodrozini nevrologik ko‘rinishlarini 
tashhisida an’anaviy rentgenologik tekshiruv usullari (umurtqa pog‘onasini 2 
proyeksiyadagi rentgenografiyasi), kontrast usullar (pastga tushuvchi miyelogra-
fiya, diskografiya, pnevmoensefalografiya) qo‘llaniladi. Lekin birinchilari 
yetarlicha axborot bermaydi va faqat suyak patologiyasini aniqlashga yordam 
beradi. Ikkinchilari esa o‘ta invaziv bo‘lgani uchun asorat berishi mumkin. Shu 
sababli oxirgi paytlarda vertebrogen patologiyani diagnostikasida birinchi o‘ringa 
kompyuter tomografiya va magnit-rezonans kabi informativ va noinvaziv usullari 
qo‘llaniladi. Ko‘pincha klinik manzara darajalari va umurtqa pog‘onasidagi 
rentgenologik o‘zgarishlar orasida aniq parallelizm bo‘lmaydi. Ko‘pincha ildizcha 
sindromi aniq bo‘lganda, rentgenologik o‘zgarishlar bo‘lmaydi va aksincha 
“nohosdan” tekshiruv o‘tkazilganda umurtqalararo disk churrasi aniqlaniladi.
Davolash. 
Kasallikning o‘tkir davrida bemorni maksimal ravishda tinchlik 
bilan ta’minlash kerak. Yotog‘i yetarlicha qattiq bo‘lishi kerak (tagiga taxta 
qo‘yiladi). Og‘riq kamayganda korset yoki maxsus kamar taqib yurishga ruxsat 
etiladi. Og‘riq sindromini to‘xtatish uchun og‘riqsizlantiruvchi aralashma 
qo‘llaniladi. Xlor etil bilan paravertebral sohaga ishlov berish. Shu maqsadda m/o 
50% analgin (2,0 ml) eritmasi, reopirin (5,0 ml) yoki baralgin (5,0 ml) qo‘llaniladi. 
Reflektor mushak spazmlarida ayniqsa paravertebral og‘riq nuqtalarida novokainli 
blokada (0,5% - 40-50 ml) gidrokortizon (50-75 ml) vit. V 12 (400-1000 mkg) 
bilan birgalikda amalga oshiriladi. Agar og‘riqlar simpatalgik xarakterga 
(kechqurun kuchaysa) ega bo‘lsa bu vositalarga aminazin, gangleron yoki 
platifillin qo‘shiladi. Novokainli, trimekainli va lidokainli blokadalar davomli 
ta’sirga ega.
Og‘riq sindromini olish uchun ancha intensiv ta’sirga ega bo‘lgan umumiy 
og‘riqsizlantirish usuli qo‘llaniladi. Analgetik va yallig‘lanishga qarshi ta’sirga ega 
bo‘lgan ksefokam samarali preparat hisoblanib, uning asosida erkin radikallarni 
so‘nishi va prostoglandinlar sintezini pasayishi yotadi. Sutkalik dozasi-8 mg 

---

 300
kuniga 2 marta (zaruriyat bo‘lganda dozani 32 mg gacha oshirish mumkin), keyin 
4 mg ga kamaytiriladi kuniga 3 marta; 4 mg dan kuniga 2 marta. Mushak orasiga 
kokteyl yuborish yaxshi samara beradi: 2,0 ml 50% analgin+1,0 ml 1% dimedrol 
eritmasi,+500 gr vit V12+2,0 ml no-shpa. Ildizchada shishni kamaytirish uchun 
degidratasiyalovchi dorilar (furosemid, gipotiazid, diakarb) qo‘llaniladi, yaqqol 
og‘riq sindromida laziks parenteral tayinlanadi.
Vertebrogen asoratlarni davolash uchun fizioterapiya usullari keng 
qo‘llaniladi, ya’ni patologik jarayonga elektr, nur, magnit, traksion, reflektor ta’sir 
ko‘rsatish.
O‘tkir davrda dinamik tok yoki Bernar toki, sinusoidal – modelirlangan tok 
(SMT), ultrabinafsha nurlanish (UFO), ultra yuqori chastotali tok (UVCh) va 
eritma dozasida Kvars qo‘llaniladi.
O‘tkir osti davrida novokainli elektroforez, anestezin yoki gidrokortizonli 
ultra tovush, mikroto‘lqinli terapiya, magnit terapiya, lazer terapiya, 
iglorefleksoterapiya qo‘llaniladi.
Kuchli og‘riqlar kamaygandan so‘ng va qo‘pol harakat buzilishlari 
bo‘lmaganda quruq yoki suv osti tortilishi yaxshi yordam beradi (iliq suvda 
mushaklarni yaxshi bo‘shashishi ancha samaralidir).
Traksion terapiyadan oldin paravertebral mushaklardagi spazmni olish 
uchun mushak tarangligini pasaytiruvchi preparatlar (baklofen, sirdalud) 
tayinlanadi. Umurtqa pog‘onasining bel qismini tortib davolashda yuk 20-40 kg ni 
tashkil eitishi kerak. Bo‘yin qismini tortishda esa ehtiyotkorlik zarur. Bunda 
bemorni tana massasini, bo‘yin shaklini va bo‘yin mushaklari holatini e’tiborga 
olish zarur.
Traksion terapiyaga ko‘rsatma bo‘lib, bo‘yin, ko‘krak va bel qismini turli 
reflektor sindromlarini hamda ildizchali sindromlarini bo‘lishi hisoblanadi. 
Traksion terapiyaga qarshi ko‘rsatma bo‘lib, umurtqa pog‘onasining chiqishlari, 
sinishi, nuqsonlari, o‘smalari, sil spondiliti, Bexterev kasalligi, yaqqol 
deformatsiyalovchi spondilit, miyelopatik ko‘rinishlar, umurtqa segmentlarida 
noturg‘unligi hisoblanadi.
Kasallikning surunkali bosqichida balneologik mulojalar (radonli, sulfidli, 
skipidarli, yodbromli vannalar) hamda issiq bilan davolash (parafin, ozkerit, loyli 
applikasiyalar) tavsiya etiladi. Kombinirlashgan fizioterapevtik davo: galvan loy, 
induktoelektroforez, elektr va yorug‘lik bilan davo balneoterapiya bilan birga 
qo‘llanilishi nihoyat effektiv hisoblanadi. Disk churrasi bo‘lsa karinazin bilan 
elektroforez qilish yaxshi terapetik effekt beradi.
Ancha keng ko‘rsatma bo‘lib, davolovchi jismoniy tarbiya va massajni turli 
usullarini qo‘llash katta ahamiyatga ega. Periferik harakat buzilishlari 
ko‘rinishidagi qoldiq asoratlarda falajlangan mushaklarini elektrostimulyasiyasi 
hamda biostimulyatorlar, E guruh vitaminlari va mikrotsirkulyatsiyani 
yaxshilovchi (aktovegin, trental) vositalar tavsiya etiladi.
Vertebrogen asoratlarni davolashda manual yoki jarrohlik davo qo‘llaniladi. 
Lekin buni qo‘llashga ko‘rsatmani neyroxirurg aniqlashi lozim.

---

 301