Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

Meningitlar 
Meningit 
– bosh va orqa miyaning yumshoq va to‘r pardalarini 
yallig‘lanishidir.
Etiologiya va patogenezi, patomorfologiyasi va tasniflanishi. 
Etiologiyasi:
 
miya pardalarida yallig‘lanishi asosan infeksion agentlar ba’zi 

---

 223
gelmentlar ta’sirida kelib chiqadi. Infeksion qo‘zg‘atuvchilarga bakteriyalar 
(meningokokk, pnevmokokk, gemofil va ichak tayoqchalari, protey, brusella, 
salmonella, sil mikrobakteriyasi, rangpar spiroxetta) va viruslar (qizamiq, qizilcha, 
epidemik parotit, koksaki, ESNO, Vich) undan tashqari zamburug‘lar 
(kreptokokklar, Candida oilasiga mansub zamburug‘) kiradi.
Noinfeksion sabablardan miya pardasida aseptik yallig‘lanish keltirib 
chiqaruvchilarga sarkoidoz, neyroleykoz, kartsinomatoz, biriktiruvchi to‘qima 
kasalliklari, hashoratlar chaqishi, vaksina yuborilgandan keyingi unga bo‘lgan 
allergik reaksiya kiradi.
Patogenezi
: meningit patogenezi turli tuman kasalliklarda o‘ziga xos 
murakkab xususiyatga ega. Havo tomchi infeksiyada kontakt va alimentar yo‘l 
orqali o‘tishi mumkin. Odam organizmiga qo‘zg‘atuvchi “kirish darvozalari” 
(ichak yoki burun xalqum bo‘shliqlari) orqali kirib qonga o‘tadi. Qon bilan qon 
tomir chigallari va qorincha ependimasiga boradi, so‘ngra orqa miya suyuqligi 
tarkibida miya pardasi va subaraxnoidal bo‘shliqga o‘tadi.
Meningitda – infeksiyani tarqalishi ko‘pincha gematogen yo‘l bilan kechadi. 
Yana limfogen, perinevral va kontakt yo‘l bilan tarqalishi mumkin (ikkilamchi 
yiringli meningitlar kuzatiladi). Meningit patogenezida asosiy rolni gepatoensefal 
to‘siq bajarib, u qon va orqa miya suyuqlikdagi modda almashinuvni boshqaradi va 
yot jismlar va metabolizm oraliq mahsulotlarni miyaga tushishiga to‘sqinlik qiladi.
Meningit patogenezida bir qancha biologik aktiv moddalar: gistamin, 
serotonin, geparin, kinin tizimi muhim rol o‘ynaydi. Yiringli meningitni o‘tkir 
davrida orqa miya suyuqligida gistamin miqdori 17 barobar, serotonin qonda 8 
barobar oshadi. Shu bilan bir qatorda qonda biologik faol moddalar oshishi 
oqibatida geparin miqdori pasayishiga u o‘z navbatida yallig‘lanishni 
rivojlanishiga olib keladi.
Meningit kasalligida orqa miya suyuqligining gipersekretsiyasi kuzatiladi.
Meningitda patomorfologik o‘zgarishlari asosan to‘r va yumshoq pardalarda 
hamda ependima, miya qorinchalardagi tomirli chigallari ham kuzatilishi mumkin.
Morfologik o‘zgarishlar quyidagicha kechadi: miya yumshoq pardasi 
tomirlarini kengayishi, staz, eksudasiya, hujayra proliferasiyasi.