Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

Davolash.
Bolani harakat funksiyasi rivojlanish va shikastlanishida davo 
fizkulturasi, massaj, iliq vannalar asosiy ahamiyatga ega. Spastik falajlarda 
umumiy davo fizkultura kompleks printsiplari asosida shikastlanish turini hisobga 
olib, har bir bola uchun shaxsiy mashqlarni ishlab chiqish kerak. Mashg‘ulotlar 
shifokor va metodist sistematik nazorati va boshqaruvi ostida olib boriladi. Eng 
yaxshi natijani iliq suvdagi mashqlar beradi, bunda spastik qisqargan mushaklarni 
bo‘shashi va og‘riq kuchi kamayadi. Oxirgi yillarda davolar elektrik impuls ta’siri 
ostida parez mushaklarni qisqarishi shaxsiy programma bo‘yicha “Mioton” 
apparati yordamida o‘tkaziladi. Qo‘l-oyoqlarni holatini to‘g‘ri qo‘yish asosiy 
ahamiyatga ega.
Ortopedik yordam kontraktura va deformatsiyani oldini olish uchun paralitik 
qo‘l-oyoqlarga to‘g‘ri holatni keltirish hisoblanadi. Medikamentoz davo 
qo‘shimcha o‘rin tutadi. Vitamin V
12
100-200 mkg kuniga kun ora kursiga 15-20 
inyeksiyada qo‘llaniladi. Mediatorlarni davolovchi fizkultura mashqlaridan 20-30 
min oldin qilinishi harakatlar hajmini oshiradi.
BMF da galantamin (nivalin) effektliroq. Galantaminni 0,25% suvli eritmasi 
t/o bolalarga 1-2 yoshlilarga 0,1-0,2 mldan, 3-5 yoshda 0,2-0,4 mldan, 7-8 yoshda 
0,3-0,8 mldan kursiga 20-30 in’eksiya buyuriladi. Galantaminga sezuvchanlik 
oshganda yoki dozasi oshganda, bosh aylanishi, bradikardiya, so‘lak oqishi va 
boshqa o‘zgarishlarni chaqiradi. Bu toksik belgilarni atropin bilan tez yo‘qotsa 
bo‘ladi. Mushak tonusini pasaytirish uchun atropin, yoshiga to‘g‘ri keladigan 

---

 220
dozada dibazol ichishga beriladi. Midokalm ¼-1 tab.dan (tabletkada 0,05 g) kuniga 
3 mahal ichishga beriladi. Davo kursi 3-4 hafta, 1 oy dam bilan. Ba’zi bolalarda 
toksik belgilar – bosh og‘rig‘i, bezovtalikni oshishi, uyqusizlik kuzatiladi. Bunday 
hollarda midokalmni olib tashlash yoki dam olish va kam dozada keyingi kursni 
boshlash kerak. Artan qabul qilish giperkinezlarni kamaytiradi. Nakom Shoshina-
Vasileva sindromi (dofamin etiologiyali BSF) yuborilganda musbat natija berishi 
haqida ma’lumotlar bor (1/4 tab kuniga 1 mahal).
Bolani psixik rivojlanishini yaxshilash uchun quyidagi dozalarda glutamin 
kislotasi 6-12 oyli bolalarga 0,1 g dan qabuliga, 1% -eritma ½ -1 ch qoshiqda 
kuniga 3 max. 1 yoshdan katta bolalarga glutamin kislota sutkada 1 g yoshiga 
hisobidan sutkalik dozani 3-4 mahalga bo‘lib beriladi. Glutamin kislotani sutkalik 
dozasi 6 g/yoshiga ko‘paytirish mumkin, lekin undan ko‘p emas. Katta dozalar 
berish kerak emas, chunki nojo‘ya ta’sirlar: qo‘zg‘alish, qusish, suyuq axlat 
kuzatilishi mumkin. Dozasi kamaytirilganda bu belgilar yo‘qoladi. Qo‘zg‘algan 
bolalarga glutamin kislota berish tavsiya etilmaydi, chunki qo‘zg‘aluvchanligi 
yanada oshishi mumkin. Serebrolizinni 0,25% eritmasidan 0,1-0,2 -1 ml bemor 
yoshiga bog‘liq holda 20-30 in’eksiya berish kerak. Kurs 1 ½-2 oydan keyin 
qaytariladi, keyinchalik yiliga 2-3 kurs o‘tkaziladi. Oxirgi yillarda asosan bir necha 
psixik vazifalarni pasayishida pirasetam (nootropil) va piriditol (ensefabol) davoda 
yaxshi natija beradi. Davoda pirogenalni (Grishkov M,X. 1962, 1965, 
K.P.Semenov 1965 va boshqalar) effektivligi haqida ma’lumotlar bor. Dorini m/o 
ga 30 dan 200 MPD gacha yoshi kichik bolalarga in’eksiyada va katta yoshli 
bolalarga 1-2 kundan so‘ng 30-500 MPD qilinadi. Davo kursi 15-20 in’eksiyadan 
iborat. Preparat 100, 250, 500 va 1000 MPD pirogen tarkibini 1 xil dan ampulada 
chiqadi. Pirogen qo‘llagandan so‘ng bosh og‘rig‘i, qusish, bel va bo‘g‘imlarda 
og‘riq kuzatilishi mumkin. Bu hamma belgilar haroratni me’yorlashishidan keyin 
yo‘qoladi. Aminalon qo‘llaganda asosan psixik vazifani yaxshilaydigan natijalar 
olinadi. Kuniga 3-8 tab. dan buyuriladi. (yoshiga qarab); davo kursiga 500 
tabletkagacha.
Umum quvvatlovchi davo bolani umumiy ahvolini yaxshilash va uni turli 
infeksion kasalliklarga qarshiligini oshirish uchun (vit V guruhi va askorbin 
kislota) qaratiladi. Ozib ketgan bolalarga shifokor nazorati ostida anabolik 
steroidlar bilan davolash kursi ko‘rsatilgan (4 haftadan oshmasligi kerak). BSFli 
bemorlar davo kompleksiga epilepsiyaga qarshi moddalarni qo‘shish ahamiyatli. 
Tutqanoqqa qarshi dorilar degidratasiya dorilar bilan qo‘shilganda ancha samarali.
BSFli bemorlar davo kompleksida asosiy o‘rinni ortopedik-konservativ va 
operativ yordam egallaydi. Bunday bemorlarga sanator-kurort davo, klimatik va 
balneologik omillarni qo‘llash ko‘rsatilgan (loyli applikasiyalar, daryoda 
cho‘milish va boshqalar). Kengaytirilgan sistematik kompleks davo uchun maxsus 
muassasalarni kengaytirish va rivojlantirish kerak, BMF li bemorlarni tarbiyalash 
va o‘qitish – sanator-maktab, maktab-internatlarda, bolalarga ta’lim berish va 
davolashni to‘g‘ri tashkillashtirish, ham me’yoriy, ham intellektni pasaygan bolalar 
qo‘shimcha maktablarda ta’lim olishi kerak.

---

 221