Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

– 
m.rectus medialis
4.
Pastki to‘g‘ri mushak 
– 
m.rectus inferior 
5.
Pastki qiyshiq mushak 
– 
m.obliquus inferior
Yakubovich va Perlia o‘zaklari hujayralarining aksonlari xuddi yuqorida 
ko‘rsatilgan yo‘l bilan harakatlanib, ko‘z qorachig‘ini toraytiruvchi (m. sphincter 
pupillae) va kiprikli mushaklarini (m. ciliaris) innervatsiya qiladi.
IV – g‘altak nervi, 
2 ta neyrondan iborat. Birinchi neyronning hujayralari 
miya po‘stlog‘ining III juft nervi joylashgan joyidadir. Birinchi neyronning aksoni 
xuddi III nervning aksoniga o‘xshash yo‘ldan boradi, qisman kesishma hosil qiladi 
va pastki tepachalar sohasida joylashgan o‘zakda tugaydi. Bu o‘zak hujayralari 
aksonlari II neyronni hosil qilib, Silviy suv yo‘lini aylanib o‘tadi va miya 
oyoqchasini tashqi yuzasidan chiqadi. Nerv ko‘z kosasining yuqorigi tirqishi orqali 

---

 110
kirib yuqorigi qiyshiq mushakni innervatsiya qiladi. Bu mushak qisqarganda ko‘z 
olmasini pastga va tashqariga buradi.
52-rasm.
 G‘altak nervi.
1. G‘altak va uzoqlashtiruvchi nervlar 
2. Qovoqni ko‘taruvchi mushak 
3. Ko‘z olmasi 
4. Tashqi to‘g‘ri mushak 
5, 7. Uzoqlashtiruvchi nerv 
6. Uch shoxli nervning yuqorigi shoxi 
8. Ichki uyqu arteriyasi 
9. G‘altak nervi 
10.Yuqorigi qiyshiq mushak 
11.Ko‘ruv nervi 
12.Yuqorigi to‘g‘ri mushak 
a) ko‘zni pastga va chapga 
harakatlantirish 
б
) ko‘zni pastga va o‘ngga 
harakatlantirish 
в
) g‘ilaylikni pastga qaraganda kuchayishi 
г
) ko‘z olmalarini hamkor harakati 
д
) chapga qaraganda chap ko‘z olmasini harakatsiz turishi 
VI juft – uzoqlashtiruvchi nerv
, 2 ta neyrondan tuzilgan I markaziy 
neyronning tuzilishi yuqoridagi III va IV juft nervlarining I neyronining tuzilishi 
kabi. Birinchi neyron rombsimon chuqurchaning yuqorigi uchburchagining tubida 
joylashgan o‘zakda tugaydi. Shu o‘zak hujayralari aksonlaridan hosil bo‘lgan VI 
juft nerv Varoliy ko‘prigi va uzunchoq miyaning piramidasi o‘rtasidagi egatdan 
chiqadi. Nerv oldinga yo‘nalib ko‘z kosasining yuqorigi tirqishi orqali ko‘z 
kosasiga kiradi va tashqi to‘g‘ri mushakni (m. rectus lateralis) innervatsiya qiladi.
Sog‘lom odam ko‘zlarining birgalikdagi harakati ko‘z olmasining alohida 
mushaklarini qisqarishi tufayli bo‘ladi. Bunday ko‘z olmasining birgalikdagi 
harakatini orqa bo‘ylama yo‘l (fasciculis longitudincalis posterior) ta’minlaydi. III 
juft nerv o‘zagining oldingi tomonida joylashgan Darshkevich o‘zagining aksonlari 
orqa uzun yo‘lini hosil qilib, u ekstrapiramida tizimi, daxliz nervining o‘zagi, 
miyacha va ko‘ruv, eshituv po‘stloq osti markazlari bilan bog‘lanish hosil qiladi. 
O‘z navbatida orqa uzun yo‘l ko‘z olmasini harakatlantiruvchi nervlarning 
o‘zaklari bilan ham bog‘langan. Orqa uzun yo‘lining pastga tushadigan tolalari 
orqa miyaning oldingi shoxida tugaydi. Bunday III, IV, VI juft nervlarning 
murakkab bog‘lanishlari ko‘z olmasining birgalikda harakatini ta’minlaydi, hamda 
ko‘z olmasini tovush kelgan tomonga burilishga yordam beradi.