Microsoft Word avlodlar dovoni ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
226
— Uyingiz shu yerdami, Salim ota? 
— Ha, o‘rmon chetida kulbam bor... Hazrat onangiz sizni «bormoqchi» degan edilar. 
Yetti yildan beri muntazirmen. 
— Nechun yetti yil? 
— Jaypurdagi to‘yga yetti yil bo‘ldi-ku. 
Akbar vaqtning tez o‘tganidan taajjublandi. Kechagiday yodida turibdi: Sanganirda Salim 
ota nikoh o‘qigani uchun Akbar unga ikki yuz ming ru-piy in’om berdi. Chunki 
podsholarning nikohi uchun katta in’om berish azaliy odat edi. Humoyun Hamida bonuga 
uylanganda, quvg‘inda yurganiga qaramay, Abdulbaqo degan odamga nikoh o‘qigani 
uchun ikki yuz ming rupiy berganini Akbar onasidan eshitgan edi. Lekin Salim ota bu 
in’omni qabul qilmadi: 
— Boylik imonni buzgay. Mening ustozi kalonim Farididdin Cheshtiga Eltutmish degan 
podsho to‘rtta qishloqni o‘n ikki ming bigh* yeri bilan in’om qilganda uzr so‘rab olmagan 
ekanlar. Podsholar davlat xarajatlari uchun mablag‘ yig‘ib, xazina saqlashlari, albatta, 
joiz. Ammo umrini haq yo‘liga bag‘ishlaydigan so‘fiylar boylig-u martaba tamaida 
bo‘lmasligi kerak. Olov o‘tinni qanday tez yeb bitirsa, tama-yu boylik so‘fiyning imonini 
shunday yeb bitirgay... ma’zur tuting, men ikki yuz ming rupiyni ololmagaymen. 
— Ehtimol, bu in’omni beva-bechoralarga xayr-u ehson qilib tarqatursiz? — so‘radi 
Akbar. 
— Hazratim, agar beva-bechoralar xursand bo‘lsin desangiz, ularni adolatsiz soliqlardan 
ozod qiling. 
— Qaysi soliq adolatsiz ekan, Salim ota? 
— Jizya musulmonlardan olinmaydir. Uni faqat g‘ayridinlar to‘lashga majbur. Siz hind 
qiziga uylandingiz, uning imon-u e’tiqodini ehtirom etmoqdasiz. Buning uchun sizga 
ming tashakkur. Ammo sizning qaynatangiz Bhari Mal, boshqa hind qarindoshlaringiz 
kabi jizya solig‘ini to‘lashga majbur. Bu — adolatdanmi? 
— Axir jizya — shariatda bor emish-ku? 
— E, shariatda yo‘l ko‘p! Uni istagan tomonga burib manfaat ko‘uvchi tamagir ruhoniylar 
bor. Hindistonda to‘qqiz asrdan beri o‘nlab musulmon podsholari o‘tgan, lekin birortasi 
shu adolatsiz soliqni bekor qilishga jur’at etmagan. Umidim borki, endi shunga siz jur’at 
etursiz! Faqir-u bechoralarga qilgan xayr-u ehsoniniz ham, menga bergan ulug‘ 
in’omingiz ham shu bo‘lg‘ay! 
Akbar o‘shanda bu so‘zlarga javob topolmay lol bo‘lib qolgan, Salim ota esa ikki yuz 
ming rupiy in’omni olmasdan, dasturxondan faqat ikkita non olib beliga tukkan va 
Sekriga piyoda qaytib ketgan edi. 
Muslim-u hindni bir-biriga qarshi qo‘ymasdan oliq-soliq bobida ularni barobar ko‘rishni 
Akbarning o‘zi ham juda istardi. Akbar tajriba uchun jizyani bir yilga bekor qildi. Shunda 
din peshvolari Ganga bo‘yida hokimlik qiladigan Aliqulixon va Bahodirxonlarni Akbarga 
qarshi qo‘zg‘atdilar. Jizyadan katta daromad oladigan bu beklar Akbarni «dindan chiqqan 
dahriy!» deb e’lon qildilar. Xutbani Akbarning Kobuldagi inisi Muhammad Hakim nomiga 
o‘qita boshladilar. 
Panjobdagi mutaassisblar ham Aliqulixonga qo‘shilib, Akbarning itoatidan chiqish xavfi 
tug‘ildi. Shundan so‘ng Akbar jizyani qayta tiklashga majbur bo‘ldi. Aliqulixon bari bir 
uning hokimiyatini tan olmadi, Ganga bo‘yida Akbarga qarshi qilich ko‘tarib jangga 
chiqdi. Bu jangda uning o‘zi ham, inisi Bahodirxon ham halok bo‘ldilar. 
Akbar buning hammasini Salim otaga aytib berdi-da: 
— Soliq bobidagi islohot bizni ikki o‘t orasida qoldirdi! — dedi. — Amir-u beklar isyonini 
bartaraf qilishga ulgurmasimdan dehqonlar g‘ulu ko‘tardilar. Hatto shu Agra atroflarida 
ham qaroqchilar kurruriy*larni o‘ldirib, pullarini talab ketmishlar! 

---

Humoyun va Akbar – Avlodlar dovoni (roman). Pirimqul Qodirov