|
www.ziyouz.com kutubxonasi
2
vaziyatda og‘a-inilar inoq bo‘lish o‘rniga bir-birlari bilan chaplashib, hokimiyat
talashadilar. Xonzoda begim ularni murosaga keltirolmay qiynaladi. Hozir bog‘da
o‘ltirgan paytida ham, butun xayoli og‘a-inilarning nizolaridan beri kelmaydi.
Begimning parishon nazari tushib turgan ko‘kalamzor maydonda esa bir to‘p otliq qizlar
chavgon* o‘ynamoqda. Ular Xonzoda begimday mashhur kayvoni o‘yinga qarab
turganidan ruhlanib, jon-jahdlari bilan chavgon to‘pini muxoliflar darvozasiga kiritishga
intiladilar.
Bir taraf darvoza bo‘z otliq qizlar himoyasida. Qora otliqlarga ikkinchi darvoza berilgan.
O‘yinchilarni farq qilish oson bo‘lishi uchun bo‘z otliq qizlar sariq rangli cholvor va
nimcha kiyishgan. Qora otliqlar esa qizil kiyimda.
Hindol mirzoning yoshgina xotini Sultonim begim maydon atrofida saman otini yo‘rttirib,
o‘yinga hakamlik qiladi. Uning qo‘lida zargarlar bulbulga o‘xshatib chiroyli qilib yasagan
oltin hushtak. Qoidani buzganlar shu hushtak bilan ogohlantiriladi.
Bir payt to‘p bo‘z otliqlarning darvozasiga kiritildi-yu, o‘yinning shiddati oshib ketdi.
Xonzoda begim chavgoncho‘plarning bir-biriga shaq-shuq urilayotganini, bo‘z otliqlar
juda qattiq hujumga o‘tganini ko‘rganda, «biron kor-hol bo‘lmasin tag‘in», deb beixtiyor
xavotirlandi. Bu xavotirlik endi uning e’tiborini o‘yinga tortdi.
Tapir-tupur ot chopayotganlar — bo‘y yetgan xushro‘y qizlar. Ularning orasida Gulbadan
begim ham bor. Qizlarning hech biri Xonzoda begimning ko‘zi oldida mag‘lub bo‘lib,
uyalib qolishni istamaydi, hammasi to‘pni boshqalardan tortib olishga intiladi. Shunda
otlari bir-biriga urilib, ayqashib ketadi, goho biron ot urilish zarbidan gandiraklab
yiqilgudek bo‘ladi. Bu qaltis holatlar Xonzoda begimni iztirobga sola boshladi.
Axir bu qizlar eng nufuzli bek-u a’yonlarning oilasidan. Agar birontasining yuz-ko‘ziga
chavgoncho‘p tegib yarador qilsa, chandiq qoldirsa yoki birontasi otdan yiqilib, tuyoq
tagida ezilsa mutaassib shayxlar yana fisq-u fasodni ko‘paytiradi. Ular qizlarning doim
parda ichida — uy asirasi bo‘lib o‘ltirishini talab qiladilar. Lekin parda ichida xonanishin
bo‘lib beharakat yashaydigan ayollar notavon va mo‘rt bo‘lishini, baquvvat nasl
berolmasligini Xonzoda begim yaxshi biladi. Begim bilan birga bu yerlarga kelgan el-
ulusning qizlari esa qadimdan otliq yurib o‘rganganlar. Hozir ham Xonzoda begim
biladigan ayollarning bir yerda muqim turadiganlari oz. Erlar qatori ayollar ham hali
Xurosonda, hali Kobulda yashaydilar, hali Badaxshonga ketib, hali Agraga keladilar. Bu
uzoq o‘lkalar orasida ikki-uch oylik yo‘llarni ko‘pgina qizlar otliq bosib o‘tadi. Taqdir
taqozosi shundoq bo‘lgach, ota-bobolar udumi bo‘yicha qizlarni ham yoshligidan
chavandozlikka o‘rgatish, ular orasida ham poygalar, musobaqalar o‘tkazish joiz
emasmi? Albatta, qizlarni otdan yiqilish-u mayib bo‘lishdan ham ehtiyot qilish kerak!
Xonzoda begim shuni o‘ylab, o‘yinni hayajon bilan kuzatgani sari qizlar xavf-xatarni
unutib, to‘daga dadil tashlanishar, qamchi o‘rniga chavgoncho‘p bilan otlari sag‘risiga
urib, muxolif tomonga hamla qilishardi.
Bo‘z otliq qizlardan Hamida degani o‘yinchilar g‘ij-bij bo‘lib turgan to‘daga o‘qday yorib
kirdi-yu jilovni qo‘yib yubordi. Chavgoncho‘pni ikki qo‘llab tutganicha, uzangiga oyog‘ini
tiradi-da, uloqchilardek pastga engashdi. Bu qiz qoplon kabi chaqqonlik bilan to‘pni
chavgoncho‘pga ilintirib to‘dadan olib chiqqanda, Xonzoda begimning zavqi kelib «o!»
deb yubordi. Narigi darvoza himoyasiz qolgan edi. Hamida «go‘y» deb ataladigan to‘pni
o‘sha tomonga chir-pirak qilib olib o‘tdi. Uning oti ham shamolday uchmoqda edi. Qora
otliqlar quvib yetganicha bo‘lmay, Hamida bonu to‘pni darvozaga shunday chapdastlik
bilan urib kiritdiki, buni ko‘rgan Xonzoda begim:
— Balli, sherqiz! — deb qarsak chaldi.
Otini burib orqaga qaytayotgan Hamida bonu Xonzoda begimning so‘zini eshitmagan
bo‘lsa ham, uning qarsak chalganini ko‘rib, o‘zida yo‘q suyundi.
Humoyun va Akbar – Avlodlar dovoni (roman). Pirimqul Qodirov
Do'stlaringiz bilan baham: |
