Microsoft Word analitik kimyo ruziyev

 
Ichki kompleks birikmalar 
Har xil ionlar bilan organik reaktivlardan hosil bo'ladigan kompleks 
birikmalar ichki kompleks tuzlar yoki xelatlar deyiladi. 
Agar organik birikma molekulasida shu kabi guruh bilan birga shu kation 
uchun ligand rolini o'ynaydigan boshqa guruh bo'lsa, bu kation kislota 
guruhidagi N atomiga almashish bilan birga ligand guruhi bilan koordinasion 
bog' orqali bog'Ianishi mumkin. Buning natijasida ichki kompleks tuzlar hosil 
bo'ladi. Masalan, mis glikolyat: 

---

47 
Ni
2+
ning dimetilglioksim bilan bergan reaksiyasidan ham ichki kompleks 
tuz hosil bo'ladi:
 
Ichki kompleks tuzlarning molekulalari siklik tuzilishga ega. Siklik 
tuzilishga ega bo'lgan kompleks birikmalar xelatlar deyiladi. Ularning tahlildagi 
ahamiyati shundaki ular suvda qiyin eriydigan, tiniq rangli va ionlarga juda oz 
dissotsiallanadigan xossaga egadir. 
Hozirgi paytda ko'pchilik kationlar bilan eruvchan komplekslar hosil 
qiladigan organik moddalar ham keng qo'llanilmoqda. Bunga kompleksonlar 
misol bo'lib, ular molekulasida aminoguruh bo'lgan aminokislotalar ko'p asosli 
organik kislotalardir. (yoki ularning tuzlari) nitroetiltriasetat: 
Etilendiamintetraatsetatnatriy, ya'ni komplekson (III) yoki trilon-B. 
Kompleks birikmalar kimyoviy . tahlilda quyidagi maqsadlarda ishlatiladi: 
1.Xalaqit qiluvchi ionni kam eruvchan kompleks tuz holatiga o'tkazish. 
Fe
3+
ioni Co
2+
, Ti
4+
ga xalaqit qiladi. Shuning uchun H
3
PO
4
yoki NH
4
F 
yordamida [Fe(P0
4
)
2
]
3-
va [FeF
6
]
3-
kabi barqaror kompleksgao'tkaziladi. 
2.Kationlarning sistematik tahlilida qo'llash: 
IV guruh kationlaridan Cu
2+
ioni Cd
2+
ga xalaqit beradi. H
2
S ta'sirida CdS 
(sariq cho'kma), CuS (qora cho'kma) hosil qiladi va qaysi ion borligini bilib 
bo'lmaydi. Eritmaga KCN qo'shilsa {Cu(CN)
4
} qiyin eriydigan va beqaror 
[Cd(CN)
4
]
2-
hosil bo'ladi va Cd
2+
ni aniqlash .osonlashadi. 
3.Reaksiyalarining sezuvchanligini oshirishda qo'llash. 
Masalan: Fe
3+
ioni uchun Fe
4
[Fe(CN)
6
] Cu
2+
ioni uchun Сu
2
[Fе(СN)
6
] 
qo'ng'ir cho'kma Co
2+
uchun oson eriydigan (NH
4
)
2
[Co(CNS)
4
] yoki qiyin 
eriydigan tuz shakli Co[Hg(CNS)
4
] kompleks tuzlarini misol qilib keltirish 
mumkin. 
4.Birikmalarning kislota asos xossalarini baholash uchun. 

---

48 
M: А1(ОН)
3
+6F
-
→[А1F
6
]
3-
+3ОН
-