Microsoft Word analitik kimyo ruziyev

3 Dars o’tish vositalari:
Ko’rgazmali qurollar va maxsus tayyorlangan 
jadvalardan foydalaniladi. 
4 Dars o'tish usuli
sifatida tarqatma materiallardan foydalanish ko’zda 
tutilgan. 
5 Darsning maqsadi: 
Kimyoviy tahlilda kompleks birikmalardan ham кeng foydalaniladi. Ular 
tarkibi va xossalari jihatidan qo’sh tuzlarda farq qiladi. Hatto qo’sh tuzlar hom 
eritmada dissosialanib, tegishli oddiy tuzlarning hamma ionlarini hosil qiladi, 
ya’ni ular oddiy tuzlarning aralashmasidek bo’ladi: 
(NH
4
)
2
Fe(SO
4
)
2
↔ 2NH
4
+
+Fe
2+
+2SO
4
2-
. 
Ushbu hclda Fe
2+
borligini (NH
4
)
2
S, NH
4
+
borligini NaOH va SO
4
2-
borligini esa BaCl
2
eritmalari yordamida tekshirib dissosiasilanishda hosil 
bo’lgan ionlarni alohida aniqlash mumkin. 
Kompleks birikmalar esa ulardan farq qilib dissasialanganda kompleks ion 
va tashqi sferadagi ionga dissosialanadi. 
Masalan: 
K
4
[Fe(CN)
6
]↔4 К
+
+ [Fe(CN)
6
]
4-
 
Hosil bo'lagan ionlarning bor-yo'qiigini NaHC
4
H
4
O
6
va FeCl
3 
eritmalari 
yordamida tekshirib ko’rilganda, haqiqatdan ham ionda K
+
va [Fe(CN)
6
]
4-
ionlarni borligi isbotlandi. 
K
+
+ NaHC
4
H
4
O
6
→KHC
4
H
4
O
6
+Na
+ 
[Fe(CN)
6
]
4-
+4FeCl
3
→Fe[Fe(CN)
6
] + 12Cl
- 
[Fе(СN)
6
]
4- 
kabi anion yoki kation kompleks ionlarni umuman 
dissosialanadi desak xato bo'ladi, chunki ularning dissosiasiya darajasi juda past 
bo'lsada, qisman ionlanadi: 

---

46 
[Fe(CN)
6
]
4-
↔[Fe(CN)
5
]
3-
+CN
- 
Anorganik kimyo kursidan ma'lumki, Vernerning koordinasion 
nazariyasiga muvofiq, kompleks birikma molekulasida markaziy o'rinni 
kompleks hosil qiluvchi ion egallaydi: K
4
- tashqi sferadagi ion, [Fe(CN)
6
]
4-
kompleks ion, Fe-markaziy ion (CN)
6
-ligandlar yoki addendlardari iborat. 
Ma'lumki, kompleks birikmalar tarkibidagi bog'lanish koordinasion yoki 
donor-akseptor bog'lanish hisobiga bo'ladi. Bu bog'lanish sxematik tarzda 
donordan akseptorga tomon yo'nalgan bo'ladi. . 
Masalan: NH
3
+H
+
[H
3
NH]
+
yoki [NH
4
]
+
. Kompleks birikmalar qo'sh tuzlar 
kabi oddiy ionlar hosil qilib bosqichli dissotsiyallanadi. 
1.[Ag(NH
3
)
2
]NO
3 
↔[Ag(NH
3 
)
2
+ 
+NO
3
-
[Ag(NH
3
)
2 
]
+
↔AgNH
3 
+ 
+NH
3
II. AgNH
3
+
↔Ag
+ 
+NH
3 
5,8 ∙ 10
K
beqaror
qiymati qancha katta bo'lsa, kompleks shuncha kuchli 
dissotsiallanadi va shuncha beqaror bo'ladi. Shuning uchun bu komponentga 
kompleksning beqarorlik konstantasi yoki kompleksning ionlarga parchalanish 
kostantasi deyiladi. K
beqaror
ga teskari miqdor kompleksning hosil bo'lishi 
kostantasi yoki barqarorlik kostantasi deyiladi. 
K
beqaror 
=1/ K
beqaror
Kompleks tuzilishi xususiyatrlari cho'kma hosil qilish reaksiylarida asosli 
kompleksning beqarorlik konstantasi bilan cho'kma beruvchi birikmaning 
eruvchanlik ko'paytmasi orasidagi nisbat bilan belgilanadi. K
beqaror
qancha katta 
bo'lsa, va EK qancha kichik bo'lsa, cho'kma hosil bo'lishiga shuncha asos bo'ladi 
va aksincha.