Microsoft Word Амиров Elektr o`lchashlar doc

M ayl  kaylUI cos,
bu yerda: k_ayl – proporsionallik koeffitsiyenti.
Induksion asbobning aylanishlar soni uning mexanizmi orqali o‘tadigan energiyaga proporsional bo‘lishi uchun aylantiruvchi momentga qarshi, uni tormozlovchi, induksion asbobning qo‘zg‘aluvchan qismi bo‘lmish diskning aylanishlar chastotasiga proporsional bo‘lgan moment hosil qilish kerak. Bu moment induksion asbob diskiga o‘zgarmas magnit (5) maydonini ta’sir ettirib hosil qilinadi (2.19- rasm). Disk aylanganda o‘zgarmas magnit maydonini kesib o‘tadi va e  Blv ga teng e.yu.k. induksiyalanadi. Diskning chiziqli tezligi 2rn
  ifodalanadi, bu ifodada n – diskning bir daqiqadagi aylanishlari soni, r – 60
diskning radiusi. Demak, o‘zgarmas magnit maydoni aylanuvchi diskda

2.19- rasm. Induksion asbobning tuzilishi (a) va vektor diagrammasi (b).
2rn
e_d  k₁  k₂ rn
induksiyalovchi e.yu.k. ⁶⁰ ga teng, bu yerda: k₁ va k₂ – o‘zgarmas koeffitsiyentlar. E.yu.k. diskda aluminiyning solishtirma o‘tkazuvchanligi ga proporsional tok hosil qiladi.
Oqim bilan diskdagi tokning o‘zaro elektromagnit ta’sir kuchi
F  k₃i_d  k₄r ^{2 2} n
bo‘ladi.
Bunda hosil bo‘luvchi tormozlovchi moment:
M tor  FR  k r4 2 2 n .
Disk aylanishining barqarorlashgan chastotasida aylantiruvchi moment Mayl tormozlovchi moment M_tor ga teng bo‘ladi, ya’ni:
M ayl  M tor
yoki
kayl P  k r4 2 2n  k ntor .
Bu ifodada tormozlash koeffitsiyenti ktor  k r4 2 2 . Uning asosida:
k tor n  Chisn
P  kayl .
Agar t vaqt oralig‘ida quvvat P o‘zgarmasa,
Pt  Chisnt
o‘rinli bo‘ladi. Ma’lumki, Pt = W – tekshirilayotgan uskunaning t vaqt mobaynida iste’mol qiladigan elektr energiyasi, nt = N – esa bu vaqt orasida energiya hisoblagich diskining aylanishlari soni. Bular asosida:
W  ChisN .
Demak, diskning aylanishlar sonini hisoblagichning o‘zgarmas koeffitsiyenti C_his ga ko‘paytmasi tekshirilayotgan uskunaning t vaqtda sarflagan energiyasini ifodalaydi. Fizik jihatdan Chis kattalik uskunaning disk bir marta aylanganda iste’mol qiladigan elektr energiyasi miqdoriga teng.
Diskning aylanishi chervyakli uzatma va tishli g‘ildiraklar tizimi orqali hisob mexanizmiga uzatiladi, bu mexanizmni tayyorlashda uzatish soni shunday tanlanadiki, hisob mexanizmi ko‘rsatishiga qarab, iste’mol qilinadigan elektr energiyasini bevosita kilovatt soatda aniqlash mumkin.
Hisoblagichni rostlash uchun C_his ning r2 ga bog‘liqligidan foydalaniladi:
o‘zgarmas magnitning diskka nisbatan holati o‘zgartiriladi.
Uch fazali uskunalarda umumiy o‘q orqali umumiy hisob mexanizmiga ta’sir etuvchi induksion hisoblagichlarning ikkita yoki uchta harakatlanadigan elementi ko‘rinishida bo‘lgan hisoblagichlar qo‘llaniladi. Uch simli, uch fazali sistemalarda hisoblagichlar uchun ikkita vattmetr usuliga mos keluv-chi sxemadan foydalaniladi.
Induksion o‘lchash mexanizmlarining asosiy afzalliklari – o‘z maydonining kuchliligi sababli, tashqi magnit maydonlarining ta’siri sezilmasligi hamda ortiqcha yuklamaga bardosh bera olishining ancha yuqoriligidir.
Bu asboblarning kamchiliklari – faqat o‘zgaruvchan tok zanjirlari uchun yaroqliligi, chastotaning o‘zgarishiga sezgirligi va aniqligining ancha pastligidir.
O‘z-o‘zini sinash savollari
Elektromexanik asboblar konstruksiyalarining asosiy qismlarini aytib bering.
Elektromexanik asboblarning qo‘zg‘aluvchan qismiga qanday momentlar ta’sir etadi va ular nima hisobiga yuzaga keladi?
Elektromexanik asboblarning o‘zgartirish funksiyasi qanday shart aso-sida topiladi?
Elektromexanik asboblarning asosiy xarakteristikalariga nimalar kiradi?
Ularga ta’rif bering.
Elektromexanik asboblar turlarini sanab bering.
Magnitoelektrik, elektromagnit, elektrodinamik va ferrodinamik, elektrostatik hamda induksion asboblar o‘zgartirish funksiyasi ifodalarini keltirib chiqaring.
Galvanometrlar qanday parametrlarga ko‘ra tanlanadi?
Qanday elektromexanik asboblar faqat o‘zgarmas tok zanjirlarida ishlatiladi va nima uchun?
Qanday elektromexanik asboblar faqat o‘zgaruvchan tok zanjirlarida ishlatiladi va nima uchun?
Elektromexanik asboblarni afzalliklari va kamchiliklariga ko‘ra o‘zaro taqqoslang.
2.2. Taqqoslovchi o‘lchash asboblari