Microsoft Word Амиров Elektr o`lchashlar doc

Ferrodinamik asboblar. Ferrodinamik asboblar elektrodinamik asboblarning bir turi bo‘lib, ularda magnit maydonini kuchaytirish uchun qo‘zg‘almas g‘altak chulg‘amlari elektrotexnik po‘lat plastinkalar tarzida yig‘ilgan magnit o‘tkazgichda joylashtirilgan (2.15- rasm). Magnit o‘tkazgich punktir bilan ko‘rsatilgan.
Ferrodinamik o'lchash mexanizmlarining klassik o'quv adabiyotlarida keltirilgan konstruksiyalari aylantiruvchi moment qiymatining nisbatan kichikligi va qo'zg'aluvchan qism burilish diapazonining torligi kabi kamchiliklarga ega. Ushbu kamchiliklarni bartaraf etish maqsadida Toshkent politexnika institutida prof. Zaripov M.F., dots. Tarxanov O.V. va dots. Qodirova Sh.A. lar tomonidan ferromagnit o'lchash mexanizmining yangi konstruksiyasi taklif etilgan (2.16 rasm).
O'lchash mexanizmining magnit o'tkazgichi o'zaro ustma-ust joylashtirilgan 1, 2, 3 halqalar ko'rinishida yasalgan bo'lib, ular o'zaro bitta vertikal va 3ta radial magnit ulagichlar yordamida ulangan. 2 va 3 halqalarning vertikal o'qqa nisbatan simmetrik bo'lgan qismlari uzilgan. Birinchi chulg'amning ikkita - 4, 5 seksiyalari vertikal magnit ulagichga erkin o'ralgan. Chulg'amning ikkita - 6, 7 seksiyalari ikkala chetdagi halqalarga erkin ravishda ulangan. Bunda birinchi va ikkinchi chulg'amlarning seksiyalari
2.16 – rasm o'zaro shunday ulanganki, ikkala chulg'amga o'zgarmas yoki o'zgaruvchan
tok berilganda ^Ф₁₁ va ^Ф₂₁ magnit oqimlari o'zaro mos, ^Ф₁₂ va ^Ф₂₂ magnit oqimlari esa o'zaro qarama-qarshi yo'nalgan. Buning natijasida qo'zg'alish imkoniyatiga ega bo'lgan magnit o'tkazgichni uning vertikal magnit ulagich o'qi atrofida aylantiruvchi moment hosil bo'ladi. Ikkinchi chulg'am 6 va 7 seksiyalarining balandligi o'rtadagi halqa 1 dan mos ravishda 2 va 3 halqalarga bo'lgan oraliq qiymatiga olinishi mumkin bo'lganligi sababli, aylantiruvchi moment qiymati ancha katta bo'ladi. Teskari ta'sir etuvchi moment hosil qiluvchi prujinalar magnit o'tkazgich o'rnatilgan o'qda joylashtiriladi (rasmda keltirilmagan). Bu ferromagnit o'lchash mexanizmi qo'zg'aluvchan qismining burilish diapazoni 0 dan 330 gacha yetishi mumkin. Mexanizm tokli chulg'amlarining qo'zg'almas qilib yasalganligi uning ishlashda ishonchliligini oshiradi.
Ferrodinamik asboblarning afzalliklari – aylantiruvchi momentning kattaligi, tashqi magnit maydoni ta’sirining va quvvat iste’molining kamligidir.
Kamchiliklari – magnit o‘tkazgich mavjudligi tufayli aniqlik nisbatan past, chastota va harorat o‘zgarishiga sezgirligi nisbatan yuqori.
Ferrodinamik asboblarning aylantiruvchi momenti katta bo‘lganligi sababli ular o‘ziyozar asboblarda keng qo‘llaniladi. Chunki bunday asboblarda yozuvchi peroning qog‘ozga ishqalanishini yengish uchun ancha katta moment talab qilinadi.
Ferrodinamik asboblar o‘zgaruvchan tok zanjirlarida qo‘zg‘almas va ko‘chma ampermetr, voltmetr va vattmetrlar sifatida ishlatiladi.
Elektrodinamik va ferrodinamik logometrlar amaliyotda faza siljishi, chastota, sig‘im, induktivlik va ko‘pgina noelektrik kattaliklarni o‘lchashda keng foydalaniladi.