Microsoft Word ахборот технологиялар фанидан мажмуа doc

Эксперт тизими 
Фойдаланувчи 
Фойдаланувчи 
интерфейси 
Интерпретатор 
Билимлар 
базаси 
Яратиш 
тизими 
модули 
Билимлар бўйича 
экспертлар ва 
мутахассислар 
Муаммоли 
соҳа 
Йўриқнома ва ахборот 
Қарорлар ва тушунтиришлар 
Билимлар 

---

56 
Эксперт тизими билан ишлаш технологияси оддий бўлмаса ҳам, бу тизимларнинг 
фойдаланиш интерфейси дўстона бўлиб, одатда мулоқот олиб боришда қийинчиликлар 
туғдирмайди. 
Билимлар базаси. У муаммовий соҳани тавсифловчи фактлардан, шунингдек бу 
фактларнинг мантиқий ўзаро алоқасидан иборат бўлади. Билимлар базасида марказий ўрин 
қоидаларга тегишли бўлади. Қоида ушбу муайян вазиятда нима қилиш кераклигини белгилаб 
беради ва иккита қисмдан иборат бўлади: бажарилиши мумкин бўлган ёки бажариб 
бўлмайдиган шартлар ва агар шартлар бажарилса амалга оширилиши зарур бўладиган ҳатти-
ҳаракатлар. Эксперт тизимида фойдаланиладиган қоидалар қоидалар тизимини ташкил этади, у 
нисбатан оддий тизим учун ҳам бир неча минг қоидадан иборат бўлиши мумкин. 
Билимларнинг барча турлари, предмет соҳасининг ўзига хос томонлари ва лойиҳалаштирувчи 
(билимлар бўйича муҳандис) нинг малакасига боғлиқ ҳолда мосликнинг у ёки бу даражаси 
билан битта ёки бир нечта семантик моделлар ёрдамида тақдим этилиши мумкин. Энг кенг 
тарқалган моделларга мантиқий, продукцион, фрейм ва семантик тармоқлар киради. 
Интерпретатор. Бу эксперт тизимининг бир қисми бўлиб, билимлар базасидаги мавжуд 
билимлар (фикрлаш)га муайян тартибда ишлов беради. Интерпретаторнинг ишлаш 
технологияси қоидалар мажмуини (қоида кетидан қоидани) кетма-кет кўриб чиқишдан 
иборатдир. Агар қоидадаги шартларга риоя қилинаётган, муайян ҳаракатлар бажарилаётган ва 
фойдаланувчига унинг муаммосини ечиш варианти тақдим этилаётган бўлса,
Бундан ташқари, кўплаб эксперт тизимларида қўшимча блоклар киритилади: 
маълумотлар базаси, ҳисоблаш блоки, киритиш ва маълумотларни тузатиш блоки. Ҳисоблаш 
блоки бошқарув қарорлари қабул қилиш билан боғлиқ вазиятларда зарурдир.Бунда 
маълумотлар базаси муҳим роль ўйнайди, чунки унда режали, физик, ҳисоб-китоб, ҳисобот ва 
бошқа доимий ёки оператив кўрсаткичлар мавжуд бўлади. Маълумотларни киритиш ёки 
тузатиш блокидан маълумотлар базасидаги жорий ўзгаришларни ўз вақтида ва оператив акс 
эттириш учун фойдаланилади.