Microsoft Word 8-lekciya doc

Keneler (Acarina) otryadı.
 
Akariformlıq keneler mayda bolıp topıraqta, shirigen sho`pler 
ha`m o`simlik japıraqları to`segi astında, birazları o`simlikler zıyankesleri bolıp, ayırım tu`rleri 
haywanlarda ha`m adamlarda parazitlik etip tu`rli kesellik qozdırıwshılarının` aralıq xojayinleri 
esaplanadı. Kenelerdi ha`r ta`repleme u`yrenetug`ın pa`nge-akaralogiya dep ataladı.
Ha`zirgi waqıtta kenelerdin` 30 mın`g`a jaqın tu`ri belgili. Kenelerdin` birazları adam ha`m 
haywanlardın` ektoparazitleri bolıp tu`rli qa`wipli keselliklerdin` qozdırıwshılarında tarqatadı. 
Parazitlik tirishilik jag`dayları olardın` du`zilisinin` o`zgeriwine alıp kelgen. Keneler metamorfoz 
jolı menen rawajlanadı yamasa ma`yekten 4 jup ornına 3 jup ju`riw ayaqları bar lichinkalar 
shıg`adı. Lichinka rawajlanadı ha`m tu`lep 4 jup ayaqlı nimfa da`wirine o`tedi. Nimfa 3-4 ma`rte 
qabıg`ın taslap, jınsıy jetken kene imagog`a aylanadı. Keneler 6 aydan 25 jılg`a shekem jasaydı. 
Kenelerdin` 800 den artıq tu`ri o`simliklerde parazitlik etedi, 50 den artıq tu`ri taspa qurtlardın` 
aralıq xojayinleri bolıp esaplanadı.
Keneler adamlar ha`m haywanlardın` terisine jabısıp qanın sorıydı, mexanikalıq jaraqatlap 
jaralar payda qıladı, za`ha`rli zatlardı organizmge jiberip za`ha`rleydi. Qıshımı keneler bolsa teride 
ku`shli qıshıwdı payda etedi. Keneler otryadının` wa`killeri morfologiyalıq ha`m biologiyalıq 

---

6 
o`zgesheliklerine qarap bir neshshe toparlarg`a bo`linedi. Sharwa mallarına ha`m quslarg`a ko`p 
zıyan keltiredi.
Parazitoformlıq keneler bir qansha qa`niygelesken bolıp sırtınan buwınlarg`a bo`liniwi 
jog`alg`an. 
Bular 
omırtqalı- 
haywanlardan 
reptiliyalarda, quslarda, balıqlarda (65-su`wret) 
ha`m su`temiziwshilerde obligatlıq gematofag 
parazitler bolıp Jxodoidea u`lken tuwısına 
bo`linedi. Olar eki tuwısqa birigedi, iksodalıq 
keneler- Jxodoidea ha`m argazlıq keneler- 
Argasidae. 
65-
su`wret. Suw kenesinin` lichinkası Hydrachna 
cruenta. A-u`stinen ko`rinisi, B-astınan ko`rinisi, V-
sorıwshısı, G-tibiotorzus.