Мевачилик ва сабзавотчилик

3. Issiqxonalar vazifasi, ulardan foydalanish.
Issiqxonalar (teplitsalar). Ekin o‘stiriladigan inshootlarning eng samarali turi bo‘lib, ularda zamonaviy vositalar yordamida o‘simliklar uchun eng qulay sharoit yaratish mumkin. Issiqxonalarning tuzilishida o‘ziga xos tomonlari bo‘lib, ularda yer bilan tom orasida balandlik katta. Uning parnikdan farqi shundan kelib chiqib, ichida mashinalar va xizmatchilar bemalol ishlaydi. Issiqxonalar mavsumsiz fasllarda mahsulot etishtirish hamda ko‘chatlar o‘stirish uchun xizmat qiladi.
Hozirgi zamonaviy teplitsa xo‘jaligi sanoat negizida qurilgan va yil bo‘yi meva-sabzavot yetishtiriladigan haqiqiy fabrikalarga aylangan.
Issiqxonalarning asosiy konstruktiv qismlari: fundament, sinch, yon va ikki uchki devorlari, tomidir. Isitish, ventilyatsiya, suv tahminoti, elektr bilan tahminlash sistemalari, karbonat angidrid gazi bilan boyitish va so‘kchaklar ichki jihozlarga kiradi.
Issiqxonalar foydalanish muddatlari, mo‘ljallanishi, isitish usuli, konstruktiv xususiyatlari va boshqa qator jihatlaridan farqlanadi. Ular foydalanish muddatlari va davomiyligiga qarab bahori va qishki; vazifasiga qarab ko‘chat o‘stiriladigan, tsitrus mevalar, gul, shamping’on, sabzavotlar yetishtiriladigan; o‘simliklarni o‘stirish texnologiyasiga qarab tuproqli va gidroponli; ichki jihozlanishiga qarab stellajli va tuproqli xillarga bo‘linadi.
Konstruktiv yechimi jihatidan esa, issiqxonalar yorug’lik o‘tkazuvchi nishab (qiya) tomonlari soniga qarab, bir, ikki va ko‘p tomonlama nishab (blokli) tiplarga bo‘linadi.
Qishki issiqxonalar yil mobaynida foydalanishga mo‘ljallangan bo‘lib, ularda sabzavotlar yetishtiriladi. Bular konstruktsiyasi mustahkam bo‘lib, odatda metall yoki temir-betondan ishlanadi, chunki u qishda yog’adigan qalin qor va sovuq shamollarga chidamli bo‘lishi kerak. Kuchli isitish sistemasi yilning eng sovuq oyida ham haroratni qulay darajada saqlab tura oladi.
Butun dunyo tajribasida yon chiziqlari bir-biri bilan tutashib ketgan bir necha blokli ikki tomonga nishab qishki issiqxonalar keng tarqalgan. Ularning umumiy quvvati 6, 12, 18, 24 gektar bo‘lib, qurilish, inventar va foydali maydonlardan iborat. Issiqxonalar maydoni kamida 6 gektar bo‘lgani iqtisodiy samarali, eng qulay maydoni esa 18-24 gektar hisoblanadi.