Metallarni payvandlash. Payvandlanuvchanlik

Ultratovush vositasida payvandlash
Payvandlanuvchi buyumlarga chastotasi 15-70 kGs gacha bo’lgan va undan ham ortiq ultra tovushiy tebranishlar bilan u qadar katta bulmagan siquvchi kuchlarning birgalikdagi ta’siri natijasida payvand chok olinadi.
Odatda, qalinligi 1mm gacha bo’lgan yuqori plastik metallar (Al, Cu, Ni va h.k.) ni payvandlashda ishlatiladi. O’ta yupqa-ultra yupqa-folgalarni (5 =0,001mm) xoxlagan qalinlikdagi metallga ham payvandlash mumkin.
Payvandlanuvchi zagotovkalar 5 opora 6 ustiga qo’yiladi. Ishchi instrument 3 ning uchligi 4 transforma tor-to’lkin uzatkich 2 orqali magnitostriksion tebratkich 1 bilan ulangan. Ultratovushli tebranishlar ga’sirida katta ishqalinish kuchi hosil bo’ladi, temperatura ko’tarilib, plastik defformatsiya uchun qo’lay sharoit tugilib, metallarning kontakt zonasida ajralmas puxta birikma bo’ladi (asosiy metall puxtalagichdan kam emac).
Bu usulda har xil va bir xil metallarni va plastmassalarni paivandlanadi.

-rasm. Plyonkani ultra tovush bilan payvandlash


Diffuzion payvandlash
Payvandlanadigan metall buyumlarning kontakt yuzalari atomlarining o’zaro diffuziyalanishi hisobiga qattiq xolida payvandlanadi. Payvandlash maxsus vakuum kamerali qurilmalarda olib boriladi.
Zagotovka yuzalari oksid pardalardan tozalanib, vakuum kameraga joylashtirilgach, kamerada vakuum 133 (10^-3-10^-5) Pa vujudga keltiriladi, buyum zagotovkalar 900-1200°C temperaturagacha yuqori chastotali tokda TVCh) qizdiriladi, payvandlanadigan yuzalar bir-biriga R=(1-20) MPa bosim bilan siqilib, shu bosim ostida 5-20 min tutib turiladi. Natijada payvandlanuvchi metall atomlarining o’zaro diffuziyalanishi hisobiga ular payvandlanadi.
Bu usulda metalloqeramik qattiq qotishmaplastinkalari odatdagi ulatdan tayyorlangach tutkichga payvandlanadi; tezkesar, issiqbardosh rulatlarni, alyuminiy bilan misni nikel kabi boshqa metallar bilan payvandlanadi. Bu usul samoletsozlikda, kosmik texnikada, asbobsozlikda, ozik-ovkat sanoatida ko’p qo’llaniladi.
Payvandlanuvchi metallar xossalari o’zgarmaydi. Flyus, elektrod keragi yo’q.

Yuqori legirlangan korroziyaga chidamli po’latlarni payvandlash

Korroziyaga chidamlilikni yuqori miqdordagi xrom Sg > 12% ta’minlaydi, Ni = 8% austenit strukturasini ushlab turadi. (10X18M9T va x. k.). Payvandlashda, metalning yuqori haroratda - 500-800°S bo’lishi natija­sida, chok va TTKZ metallari korroziyaga chidamlilik qobilyatini yo’qotishi mumkin. Sababi: metal zonalari chegaralarida xrom karbidi hosil bo’ladi va chegara uchastkalaridagi metal donalarida xromning kamayishi. Natijada: payvand metal kristallararo korroziyaga uchraydi. Yoy payvandlashda bunga yo’l quymaslik uchun qo’ydagi qoidaga rioya qilish kerak:
1.Kam tok sarflash (Dj/smk), issiqlikni yaxshi o’tkazadigan mis podkladkalardan foydalanish. Maqsad: metallni issiq haroratda turish vaqtini kamaytirish.
2. Termik ishlash: payvandlashdan so’ng: qizdirish 1100°S gacha va suvda goblash. Bunda xrom karbidlari erib ketadi, toblash austenit strukturasini ushlab qoladi.
Yoy payvandlashda austenitli po’latlarda issiq darz ketishi mumkin. Legirlovchi elementlarning miqdori ko’pligidan kristalizatsiya intervali katta. Bundan tashqari bunga sabab zararli qo’shimchalarning (5) borligidadir. Darz ketishiga yana chok strukturasining yirik stolbasimon makrastrukturasi. Buni kristallanishi xali suyuq faza tugamasidan gugaydi. Bunga yo’l quymaslik uchun:
Payvandlash materiallariga (elektrod, sim) legirlovchi elementlarni qo’shish kerak: Si, Al, Mo, Mp. Maqsad: bular metall donalarni maydalaydi, zarorli qo’shimchalarni kamaytiradi.
Austenitli po’latlar kontakt usulida yaxshi payvandlanadi: kam tok zichligida payvandlash kerak.

-rasm. Po’latni kristallararo karroziyasi