Menejmentga kirish


Global strukturaviy masalalarni boshqarish



Download 6,28 Mb.
Pdf ko'rish
bet103/297
Sana01.06.2022
Hajmi6,28 Mb.
#628248
1   ...   99   100   101   102   103   104   105   106   ...   297
Bog'liq
Менеж янги УУМ -2021

Global strukturaviy masalalarni boshqarish. 
Tashkiliy 
strukturalar 
oʻrtasida global farq bormi? Avstraliya kompaniyalarining strukturasi 
AQShdagilar bilan bir xilmi? Germaniyadagi kompaniyalar Frantsiya yoki 
Meksikadagi kompaniyalarga oʻxshash strukturada ishlaydimi? Bugungi biznes 
muhitining global tabiatini inobatga olsak, menejerlar bunday muammolar bilan 
tanish boʻlishlari kerak. Tadqiqotlar shuni koʻrsatmoqdaki, butun dunyodagi 
tashkilotlarning strukturasi bir-biriga oʻxshash boʻlishiga qaramasdan, uning ichida 
ishchilarning oʻzini tutishi madaniy unikallikka bogʻliqdir. Struktura va madaniyat 
oʻrtasidagi bunday farq ishning samaradorligiga qanday ta’sir qiladi? 
Strukturalarni oʻzgartirish yoki yangilarini qoʻllash vaqtida menejerlar yangi 
struktura ishchilarning madaniyatiga qanday ta’sir qilishi borasida oʻylab koʻrishi 
kerak. Bir tadqiqotning koʻrsatishicha, rasmiyatchilik (qoidalar va byurokratik 
mexanizmlar) rivojlanayotgan davlatlarda juda muhim, rivojlangan davlatlarda esa 
keraksizdir.Chunki bunday davlatlarda ishchilar yuqoriroq darajada professional 
ma’lim va malakaga ega boʻladilar. Boshqa strukturaviy dizayn elementlari ham 
madaniy farqlar ta’siriga uchrashi mumkin. 


123 
CiscoSystems 
kompaniyasining vitse-prezidenti kompaniya ichidagi bir 
necha jamoalar tarkibiga kiradi.Bu kimlar uchundir gʻalati tuyulishi mumkin, 
ammo bu CEO Djon T.Chambers tomonidan yaratilgan “web”organizatsion 
strukturasining bir qismidir. Bu struktura shu qadar chalkashki, uni tushuntirish 
uchun oq doska va 1 daqiqa vaqt kerak boʻladi.Shunga qaramasdan, Chembers bu 
strukturaning foydali jihatlarini tasvirlash uchun 3 ta soʻzdan foydalanadi: tezlik, 
malaka va moslashuvchanlik. Uning bu gʻoyasi 2001-yili Cisco kompaniyasi 2,2 
mlrd. dollar qarzga kirganida ishlab chiqilgan. Chambers oʻza paytda tushundiki, 
kompaniyaning ierarxik strukturasi ularning internet dunyosiga kirishiga toʻsiq 
boʻlmoqda. Shuning uchun u ijrochi menejerlarni kesishuvchan funktsiyali 
jamoalarga birlashtirdi, chunki bunda qaror qabul qilish jarayoni tezlashardi. 
Avvaliga, menejerlarga bu narsa yoqmadi. Ba’zilar oʻzlari uchun notanish boʻlgan 
xodimlar bilan ishlay olmadi. Ba’zilarga esa ularning kompensatsiyasi jamoaning 
xarakatlariga qarab aniqlanishi ma’qul kelmadi. Shunga qaramay, kompaniyada 
qaror qabul qilish jarayoni tezlashdi.Kompaniya menejerlari veb-konferentsiya 
uyushtiruvchi kompaniya – WebEx ni sotib olishlari kerakligini anglashlari uchun 
8 kun vaqt talab etildi xolos. 
Menejerlar oʻz kompaniyalari uchun qanday strukturaviy dizayndan 
foydalanishlaridan qat’iy nazar, bu dizayn ishchilarga oʻz vazifalarini samarali 
bajarishga yordam berishi kerak.Bu struktura tashkilot a’zolarining mehnat 
faoliyatini qoʻllab-quvvatlashi kerak. 
Ijodiy imitatsiya. «Ijodiy imitatsiya» atamasi mohiyatiga koʻra, «imitatsiya 
(oʻxshatish)» deb nomlanadigan strategiyani tavsiflaydi, chunki tadbirkor kimdir 
qoʻl urgan bironta yangilikni amalga oshirishga kirishadi. Shu bilan birga ushbu 
strategiya «ijodiy» ham sanaladi, chunki undan foydalanishga qaror qilgan 
tadbirkor yangilik kiritishning mohiyatini uning muallifidan ham yaxshi tushunadi 
deb taxmin qilinadi. 
Ijodiy imitatsiya strategiyasining ma’nosi quyidagidan iborat: tadbirkor 
kimdir bironta yangilikni, faqat shunga yaqin darajada yaratishini kutib turganday 
boʻladi. Bunday yangilik paydo boʻlishi bilan, strategiya yoki aniqroq aytadigan 
boʻlsak, bu strategiyani qoʻliga qurol qilib olgan kompaniya harakatga kirishadi va 
qisqa vaqtdan keyin xuddi shu, lekin takomillashtirilgan, uning uchun pul toʻlashga 
tayyor boʻlgan iste’molchini qondirishga qodir boʻlgan yangilik bilan ishtirok 
etadi. 
Xuddi bundan oldingi strategiya kabi, «ijodiy imitatsiya» strategiyasi bozorda 
ustunlik qilishga boʻlmasada, tarmoqda yoki bozorda yetakchilik qilishga 
yoʻnaltiriladi. Bunda ushbu strategiya ancha kamroq riskka ega boʻladi. Ijodiy 
imitator harakat boshlagan paytga kelib, bozor shakllanib boʻlgan va yangilik 
qabul qilingan boʻladi. Amaliyotda koʻpchilik hollarda shunday vaziyat vujudga 
keladiki, bunda yangilikka talab uning dastlabki yaratuvchisi ega boʻlgan 
imkoniyatlardan ancha katta boʻladi. 
Shunday boʻlsa ham, bu strategiya riskdan batamom xoli emas. Ijodiy 
imitatorlar oʻzini turli muvaffaqiyatsizliklardan sugʻurta qilish istagida oʻz 
harakatlarini «sochilishi»ga osonlik bilan yoʻl qoʻyadi. Boshqa bir xavf vaziyatni 


124 
notoʻgʻri baholash va bozor munosabatlari nuqtai nazar istiqbolga ega boʻlmagan 
narsani oʻxshatish (imitatsiya) hisoblanadi. 
Albatta, shunday boʻlishi mumkinki, kiritilayotgan yangilik muallifi uni 
tijorat darajasigacha oʻzi olib boradi va shu tariqa ijodiy imitatsiyaga imkon 
qoldirmaydi. Masalan, «Dyupon» kompaniyasi neylon bilan bogʻliq holatda aynan 
shunday yoʻl tutgan. Koʻrinib turibdiki, 
ijodiy novator 
boshqalar erishgan 
muvaffaqiyatlardan foydalanadi. Ijodiy imitatsiya bu soʻzni odatdagi tushunishdagi 
ma’noda innovatsiya hisoblanmaydi. Ijodiy imitator mahsulot yoki xizmat ixtiro 
qilmaydi; balki ularni takomillashtiradi va joylashtiradi, xolos. Oʻzining 
boshlangʻich koʻrinishida yangi mahsulot yoki xizmatga koʻpincha nimadir 
yetishmay turadi. Bu mahsulotning qandaydir qoʻshimcha xususiyatlari boʻlishi 
mumkin. Bu mahsulot yoki xizmatning biroz oʻzgartirilgan varianti biroz 
oʻzgargan bozor bilan mos kelishi uchun mahsulot yoki xizmat segmentatsiyasi 
boʻlishi mumkin. Bu mahsulotni bozorda toʻgʻri joylashtirish ham boʻlishi 
mumkin. 
Qisqacha aytganda, ijodiy imitatsiya hali yoʻq boʻlgan narsani toʻldiradi. 
Ijodiy imitatsiya mahsulotdan koʻra koʻproq bozordan va ishlab chiqaruvichlardan 
koʻra koʻproq iste’molchilardan boshlanadi. Ijodiy imitatsiya bozorga yoʻnalgan 
boʻladi va bozor qonunlariga amal qiladi. 
Ijodiy imitatsiya strategiyasini tanlagan tadbirkorlarga qoʻyiladigan asosiy 
talablar quyidagicha: 
- ijodiy imitatsiya tez oʻsadigan bozorni talab qiladi; 
- ijodiy imitatorlar yangi mahsulot yoki xizmat mualliflaridan iste’molchilarni 
tortib olishi bilan muvaffaqiyatga erishadi, ular bu mualliflar tomonidan tashkil 
qilingan, lekin toʻliq xizmat koʻrsatilmagan bozorlarga xizmat koʻrsatish bilan 
muvaffaqiyatga erishadilar; 
- ijodiy imitatsiya yangi soʻrov yaratmaydi, balki mavjud soʻrovni qondiradi. 
Ijodiy imitatsiya strategiyasi bozorda hukmron vaziyatni egallab olishga 
intilishini hisobga olib, u miqyosli va muhim mahsulot, jarayoni yoki xizmatga 
nisbatan koʻproq qoʻllanishi mumkin. 
Shaxsiy kompyuterlar ishlab chiqish boʻyicha «IBM» kompaniyasi misolida 
ijody imitatsiya strategiyasini muvaffaqiyatli amalga oshirishga misol keltirib 
oʻtamiz.
Bunday
kompyuter yaratish 
gʻoyasi 
«Apple» 
kompyuteri 
yaratuvchilariga tegishli. «IBM» kompaniyasining kichkina, mustaqil kompyuter 
hech kimga kerak emasligiga ishonchi komil edi – «u tejamkor emas, optimal 
tavsifnomalari yoʻq va u qimmat». Boshqacha qilib aytganda, shaxsiy 
kon’yunktura gʻoyasi hammaga bema’ni boʻlib tuyulgan. Biroq, bu 
kompyuterlarga talab mavjud boʻlib chiqdi. «IBM» kompaniyasi darhol shaxsiy 
kompyuterlar sohasida etalon boʻlib xizmat qilishi va elektron hisoblash 
mashinalari bozorida hukmron yoki hech boʻlmasa yetakchi vaziyatga boʻlishi 
mumkin boʻlgan mashinalar konstruksiyasi yaratish boʻyicha ishlarga qoʻshildi. 
Kompaniyaning sa’y-harakatlari muvaffaqiyat bilan tamomlandi. Atigi ikki yil 
ichida «IBM» shaxsiy kompyuterlar bozorida yetakchi boʻlib oldi va «Apple» 
kompaniyasini ortda qoldirib ketdi. Bundan tashqari, «IBM» shaxsiy 


125 
kompyuterlari ushbu kompyuterlar sinfida haqiqiy etalonga aylandi va «IBM» 
umumiy sotuv hajmida maksimal ulushni egalladi. 

Download 6,28 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   99   100   101   102   103   104   105   106   ...   297




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish