Менежмент ва маркетинг асослари

бўлими ишини бозор ва харидорга мўлжалланган ҳолда 
ташкиллаштириш
товар бўйича менежерлар маркетинг стратегияси ва 
режаларини бозор асосида бошқаришни назарда тутади. Масалан, маҳаллий
ва ташқи бозорлар. Ёки фақат эркаклар ва ёки фақат аёллар учун 
мўлжалланган маҳсулотлар бозори (пойафзал, кийим) ва ҳ.к. Маркетинг 
бўлимининг ҳудудга (географик) мўлжалланган ташкилий тузилиши ҳам 
худи шундай ташкиллаштирилади. 
Маркетингни дивизион ташкиллаштириш бошқарувнинг юқори қисмида 
маҳсулот ёки географик принцип бўйича яратилувчи нисбатан мустақил 
бўлимлар ёки дивизионлар алоҳида ажратилади. Бу бўлимлар ўзларининг 
функционал хизматларини, жумладан маркетинг хизматини ташкил этишади. 
Маркетингни ташкил этишнинг у ёки бу тузилмасини танлашда қуйидаги 
таққослаш характеристикасидан фойдаланиш мумкин: 
3-Жадвал 
Бўлимнинг 
ташкилий 
тузилиши
Ижобий томонлари
Камчиликлари 
1. Функционал
Масъулият доирасини яққол 
белгилаш имкониятига эга 
оддий тизим 
Маҳаллийчиликни 
келтириб чиқариши 
мумкин: ҳар бир гуруҳ ўз 
функцияларини 
бажаришни маъқул 
кўришади.
2. Товарли 
(маҳсулотли)
Йирик марказлаштирилмаган 
компаниялар учун самарали
Компания раҳбарияти 
мувофиқлаштиришга жуда 
кўп куч сарфлаши лозим.
3. Бозор - 
харидорли
Гуруҳ ёки филиалларнинг 
ихтисослашуви аниқ бозор 
ёки харидорлар сегментида 
самарага эришиш 
имкониятини беради
Режалар такрорланади ва 
б.
4. Ҳудудий 
Кенг кўламдаги бозорларга 
эга бўлган йирик 
марказлаштирилмаган 
компаниялар учун самарали. 
Ишларнинг 
такрорланиши. Алоқа ва 
мувофиқлаштириш 
муаммолари.

---

66 
Халқаро фирмалар учун жуда 
асқотади
14.2. Маркетингли режалаштириш 
Маркетинг стратегияси – бу мақсадли равишда бозор курашини ўрганиш, 
режалаштириш, бошқариш ва юритиш бўйича маркетинг фаолиятининг 
муҳим қисмидир. Маркетинг стратегияси рақобатчилик кураши мақсадларига 
кўра уни (рақобатчилик курашини) юритиш учун куч ва воситаларни, бу 
курашнинг мақсадларини, уларга эришиш усулларини, ҳамда бозордаги 
шарт-шароит ривожланишининг асосий йўналишларини аниқлайди, 
ташкилотнинг келажакдаги стратегик ҳаракатларини мувофиқлаштиради.
Тактика – 
бу аниқ ҳолатда муваффақиятга эришиш, ҳамда бу 
муваффақиятни тезкор режалаштиришда ривожлантиришни таъминлаш учун 
ҳар хил шароитда куч ва воситаларни нисбатан тўғрироқ ишлатишни назарда 
тутади. Маркетинг стратегияси узоқ муддатли аспектни, тактика эса қисқа 
муддатли аспектни ўз ичига олади. Маркетинг стратегияси бешта бир-бирови 
билан ўзаро боғлиқ асосий жиҳатлар билан характерланади: бозорни танлаш, 
мақсадларни танлаш, восита ва муддатларни танлаш, самарадорликни 
назорат этиш, муқобил стратегияни танлаш.