Меҳнат ҳуқуқининг предмети одамларнинг моддий

берувчи ўртасида ҳуқуқий алоқа ўрнатилиши натижасида хосил бўладиган хосила
муносабатлардансаналади.Меҳнатнизолариюзберишиўзигаҳосижтимоий-
иқтисодийва
ташкилий – ишлаб чиқариш билан боғлиқ сабабларга,қонунчиликда мавжуд бўлган
камчиликҳамдабўшлиқларгабоғлиқбўлади.
Меҳнатнизолариўзхусусиятига,предметигавабошқабелгиларигакўратаснифланиши
мумкинвауларниқуйидагитурларгабўлиш мумкин:1)Яккаважамоаларгадоирмеҳнат
низолари;2)Мулкийҳуқуқларгаоидвашахсийномулкийҳуқуқларгатааллуқлимеҳнат
низолари;3)Даъвотартибидагивадаъвосиз(
аризаасосидаги)меҳнатнизолари;4)Меҳнат
шартномаситузишданаввалгибосқичдаюзберувчи,яккамеҳнатшартномамуносабатлари
давомэтаётгандагивамеҳнатмуносабатларибарҳамтопганидансўнгюзберувчимеҳнат
низолари; 5) Меҳнат соҳасидаги ҳуқуқларни ҳимоя қилишга қаратилган,бузилган
ҳуқуқларниқайтатиклашниназардатутувчи,ҳуқуқларнитанолиш биланбоғлиқмеҳнат
низолари;6)Ходимлар билан иш берувчи ўртасидаги меҳнат низолари ва ходимлар
вакилликоргани билан иш берувчи ўртасидаги меҳнатнизолари вабошқалар.Меҳнат
низоларнингтаснифланишиуларнингҳарқайсисигахосжиҳатларнианиқлашгавамеҳнат
қонунчилигидауларнингҳарбиртуриучунназардатутилганмахсусқоидаларниҳисобга
олишгаимконберади.
Корхонаваташкилотлардамеҳнатнизоларинингкўпайишиваходимларнингтурлидавлат
ва жамоат органларига бу масалалрда ёрдам сўраб мурожаат қилишлари у ерларда
ходимларвакилликорганлариишидаги,айниқсакасабауюшмалариқўмитасидагикундалик

---

ишларнинг қониқарсиз аҳволда экани, касаба уюшмалари ўзларига қонун билан
юклатилганвазифаларинибажарилишигалоқайдликбиланқараётганлари,айримҳолларда
уларходимларҳуқуқларинимуҳофазақилиш ўрнигапринципсизликкўрсатиб,иш берувчи
манфаатларийўлидагинахизматқилабошлаганлариоқибатисифатидақаралмоғилозим.
Ушбунуқтаиназарданолгандакасабауюшмаларифаолиятимамлакатмиқёсидажиддий
ўрганилишгавауларишсамарадорлигиниоширишучунзарурчораларкўрилишилозим,деб
ўйлаймиз.Меҳнатнизоларимеҳнатшароитларнибелгилаш,уларниўзгартириш ёкибекор
қилиш туфайли,қонунларни қўллаш,уларни тушунтириш-
шарҳлаш натижасида,локал
меъёрийҳужжатларвамеҳнатшартномасишартлариниталқинқилинишибиланбоғлиқ
тарздапайдобўлишимумкин.
47.Mehnatni
zol
ar
i
ni
ngt
aal
l
uql
i
l
i
givasudl
ovl
i
gi
.
Меҳнаткодексининг8-
моддасигакўра,ҳарбиршахснингмеҳнатҳуқуқлариниҳимояқилиш
кафолатланади,бу ҳимоя меҳнат тўғрисидаги қонун ҳужжатларига риоя қилинишини
текширувчиваназоратқилувчиорганлар,шунингдекмеҳнатнизолариникўрувчиорганлар
томонидан амалгаоширилади.Меҳнатнизолари ўзларинингхусусиятларигакўратурли
органлартомониданкўрибҳалэтилишибелгилабқўйилганвабундауларнингқайсиорган
томониданкўрибчиқилишинитезватўғрибелгиланишивақтнивамаблағнитежалишига,
низони ўз вақтида кўрилиб,қонуннийликни қарор топишига хизмат қилади. Меҳнат
кодексигамувофиқ меҳнатнизолариқуйидагиорганлартомониданкўрибҳалэтилиши
мумкин:Бевоситасудлартомонидан;Тегишлимеҳнатнизолариюқоритурувчиорганлар
томонидан бўйсуниш тартибида;Корхонаваташкилотлардаташкил этиладиган меҳнат
низолари комиссиялари томонидан; Мансабдор шахслар томонидан иш берувчига
етказилганмоддийзарарнитўлаш тўғрисидагимеҳнатнизолари,агармансабдоршахслар
етказганзарархўжаликнизосиникўрибчиқиш пайтидааниқланганбўлса,хўжаликсуди