Меҳнат ҳуқуқининг предмети одамларнинг моддий

берувчи ошиқча хавф манбаи натижасида ходимнингсоғлиғига етказилган зарар учун
моддийжавобгарқилинади(
ЎзбекистонРеспубликасиМеҳнаткодексининг189-
моддаси)
.
41.Xodi
mgayet
kazi
l
ganzar
aruchuni
shber
uvchi
ni
ngmoddi
yj
avobgarl
i
gi
.

---

Ўзбекистон Республикаси меҳнат қонунчилигида ходимга етказилган зарар учун иш
берувчинингмоддийжавобгарлигиназардатутилган.Бундаймоддийжавобгарликунинг
қонунганомувофиқайблиҳаракати(
ҳаракатсизлиги)туфайликелибчиққанидаюзберади.
Баъзаниш берувчинингайбибўлмаганҳоллардаҳам моддийжавобгарликюзагакелиши
мумкин.
Моддий зарар.Меҳнаткодексининг187-
моддасигамувофиқ:"
Ўзмеҳнатвазифаларини
бажариши муносабати билан ёки меҳнатқилиш имкониятидан ғайриқонуний равишда
маҳрум этилганлигинатижасидаходимга,боқувчисииш биланбоғлиқҳолдавафотэтган
тақдирдаэса-унингоилааъзоларига(
192-
модданингбиринчи қисми)етказилган ҳар
қандайзарарни(
шужумладан,маънавийзарарни)иш берувчи,башартиушбуКодексда
бошқачаҳолатназардатутилмаганбўлса,тўлиқҳажмдатўлайди.
Маънавийзарар(
жисмонийёкируҳийазоблар)пулшаклидаёкибошқамоддийшаклда
ҳамда иш берувчи ва ходим ўртасидаги келишувга мувофиқ равишда,ходим меҳнат
вазифаларинибажариш биланбоғлиқҳолдавафотэтгантақдирдаэса,-иш берувчива
вафотэтганходимнингоилааъзолариўртасидагикелишувгамувофиқравишдабелгиланган
миқдордақопланади.Маънавийзарарниқоплашюзасиданнизокелибчиққантақдирда,бу
масаласуддакўрибчиқилади.
Иш берувчи ўз ҳудудида ва бевосита хизмат вазифалари бажарилаётганида унинг
ташқарисида,шунингдекиш берувчибергантранспортдаишгакелиш ёкиишданкетиш
вақтида ходимнингсоғлиғига меҳнат жароҳати билан етказилган зарар учун моддий
жавобгарбўлади.Иш берувчи,меҳнатжароҳатиёкибошқамеҳнатвазифаларинибажариш
биланбоғлиқравишдаходимсоғлиғигаетказилганзарарнитўлашишарт.Етказилганзарар
учунўзинингайбдорэмаслигиниисботқилаолса,унитўлашмажбуриятиданозодқилиниши
мумкин.Ушбу қоидаларга кўра,жавобгарликнинг анча юқори миқдори белгиланиши
мумкин.Бирйўлабериладиганнафақамиқдорикорхонанингжамоашартномасигабелгилаб
қўйилади.Мазкурқоидаларгамувофиқ,зарарнитўлаш учунзарурбўлганпуллар,қўшимча
харажатларни қоплаш ҳамда бир йўла тўланадиган нафақанинг миқдори тарафлар
ўртасидаги келишувга биноан ёки жамоа шартномаси (
келишуви)асосида оширилиши
мумкин.Ходимга етказилган зарарни қоплаш бўйича барча ҳолларда умумий қоида
қўлланилади.Одатда,ходимнингмеҳнатдамайиббўлишигаиш берувчитомонидансоғлом
вахавфсизмеҳнатшароитлари яратибберилмаганлиги сабаббўлади.Меҳнатдамайиб
бўлиш ўз меҳнат вазифаларини бажариш билан боғлиқ ҳолда ходим соғлиғининг
шикастланишидир.

---

42.Mehnat
nimuhofazaqi
l
i
sht
ushunchasivauni
ngahami
yat
i
.
Меҳнатҳуқуқидамеҳнатмуҳофазасиатамасикенгватормаънолардаишлатилади.Кенг
маънодабуатамамеҳнатиниқўллашгаоидбарчамасалалармажмуиниўзичигаоладиган
вамеҳнатҳуқуқинингтурлибўлимлари(
меҳнатшартномаси,иш вадам олиш вақтива
бошқалар)
гатааллуқлиҳуқуқнормаларийиғиндиситушунилади.Буларжумласигаишга