Меҳнат ҳуқуқининг предмети одамларнинг моддий

ant
i
ri
sh.
Меҳнат мажбуриятларини тегишли равишда бажариш,меҳнатда юқори натижаларга
эришиш,корхонадаузоқмуддатнамуналиишлашваишдагибошқаютуғилариучункорхона
ходимлариганисбатанқуйидагирағбатлантиришларқўлланишимумкин:миннатдорчилик;
пулмукофотибилантақдирлаш;қимматбаҳосовғабиланмукофотлаш.Жамиятвадавлат
олдидагиалоҳидахизматлариучунходимларқонунчиликдабелгилангантартибдадавлат
мукофотларигатақдимэтилишимумкин1.Тақдирлашлародатдамазкурходимишлаётган
таркибийбўлинмараҳбаринингёкимеҳнатжамоасинингилтимосномасигакўракорхона
раҳбаритомониданчиқариладиганбуйруққабиноанэълонқилинади.Меҳнатинтизомини
таъминлаш,ҳарбирходимўззиммасигаюклатилганмеҳнатвазифалариниаълодаражада
бажаришгаэришиши–корхонаишлабчиқариш самарадорлигиниюксалтиришнингасосий
омилларидан бўлиб ҳисобланади. Корхонада меҳнат интизомини мустаҳкамлашнинг
ижтимоийиқтисодий,ташкилийваҳуқуқийусулларимавжуд,уларданўринлифойдаланиш
яхшинатижаларниберишишубҳасиз.Иқтисодийбарқарорлик,молиявийжиҳатданқудратга
эгаэканликкорхонадаходимларучунтурлиижтимоий,иқтисодийимтиёзлар,қўшимча
кафолатларжорийэтилишига,ойликмаошлар,устамавамукофотларниюқоримиқдорда
бўлишигасабаббўлади.Ушбуомилниўзиходимларниўзишиниқадрлашга,интизомлива
сифатлимеҳнатқилишгаундовчикучлиомилларданбўлибҳисобланади

---

Ишонтириш усулияхшисамарабиланишловчиходимларнирағбатлантиришликникўзда
тутади.КорхоналаручуничкимеҳнаттартибинингНамунавийқоидаларида(
3.
2-
банд)қайд
этилганидек:«Меҳнатмажбуриятларини лозим даражадабажарганлик,меҳнатдаюксак
натижаларгаэришганлик,корхонадаузоқваҳалолмеҳнатқилганлик,ишдабошқаютуқлар
учунходимгақуйидагирағбатлантириш чоралариқўлланилишимумкин:-ташаккурнома;-
пулмукофотибериш;-қимматбаҳобуюмбиланмукофотлаш.Жамиятвадавлатолдидаги
алоҳида катта хизматлари учун қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда давлат
мукофотигатақдим этиш мумкин.Ҳарбиркорхонаўзичкимеҳнаттартибиқоидасида
ходимларни моддий ва маънавий рағбатлантиришнинг юқоридагилардан бошқача
шакллариниҳамназардатутишмумкин(
Ҳурматкитоби,корхонадаамалқилувчиунвонлар,
судваадлияорганлариходимларигамуддатиданилгарималакавамансабдаражалари
беришвабошқалар)
.
38.I
nt
i
zomi
yj
avobgar
l
i
k.
Ўзбекистон Республикаси Меҳнат кодексининг 181-
моддасига кўра ходимга меҳнат
интизоминибузганлигиучуниш берувчиқуйидагиинтизомийжазочоралариниқўллашга
ҳақли:1)ҳайфсан;2)ўртачаойликиш ҳақинингўттизфоизиданортиқбўлмаганмиқдорда
жарима.Ички меҳнаттартиби қоидаларида ходимга ўртача ойлик иш ҳақинингэллик
фоизиданортиқбўлмаганмиқдордажаримасолишҳоллариҳамназардатутилишимумкин.
Корхонаичкимеҳнаттартибиқоидалариданазардатутилмаганбўлса,фақатўртачаиш
ҳақининг 30 фоизигача миқдорда жарима солиниши мумкин холос. 3) меҳнат
шартномасини бекор қилиш (
100-
моддаиккинчи қисмининг3 ва4-
бандлари)
.Қонунда
назарда тутилмаган интизомий жазо чораларини қўллаш тақиқланади. Иш ҳақи,
мукофотлар,қўшимчатўловлар,устамалар вамеҳнатҳақи тизимиданазардатутилган
бошқатўловлар рағбатлантириш турларигакирмайди аммо,ходим меҳнатинтизомини
бузганлигиучунқўшимчаинтизомийтаъсирчорасисифатидамукофотвабошқаустама
ҳақлардантўлиқёкиқисманмаҳрум этилишимумкин.Буларинтизомийжазочоралари
бўлмасда,қўшимчачораларданиборат.Интизомийжазочоралариданқайбиринитанлаш

---