Melioratsiya

6.3-rasm.  Yopiq gorizontal drenaj qurish texnologiyasi
91

---

6.4- rasm.  Yopiq gorizontal drenajlardan samarali foydalanish
texnologiyasi
6.2. Yopiq gorizontal drenajlarning konstruksiyalari
Sug‘oriladigan  maydonlarda drenaj  transheyasining chuqurligi  2 ,5 -
4,0 m ,  drenaj  quvurining diametri  100-300 mm ni tashkil qiladi.
Drenaj  transheyasining  konstruksiyasi  transheyali  (eni  0,6-0,8  m), 
transheyasi  toraytirilgan  (eni  0,3  m),  transheyasiz  va  tuynukli  turlari 
mavjud  (6.5-rasm).
7У//7"1-
6.5-rasm.  Yopiq drenaj konstruksiyalari: 
a-transheyali;  й-transheyasi toraytirilgan;  ^-transheyasiz; e-tuynukli;  1-transheya; 
2-qayta k o‘m ilgan grunt;  3-sizdirgich (f il’tr);  4-drenaj  quvuri;  5-yoriq;  6-tuynuk.
Olib  borilgan  ilmiy  tadqiqot  va  tajriba  ishlari,  drenaj  qurishning 
transheyali  usuli  (73,a-rasm)  yaxshi  natija berishini  ko‘rsatadi.  Chunki,
92

---

drenaj quvurini o‘rab turuvehi sizdirgich materiali qalinligi  bir xil  boMib, 
o‘rtacha 0,15  m ni tashkil qiladi.
Drenaj 
quruvchi 
mashinaning 
ish 
unumdorligini 
oshirish 
maqsadida transheyaning eni  toraytiriladi  (6.5,b-rasm).  Lekin sizdirgich 
materialmiag  drenaj  quvuri  atrofida  bir  xil  taqsimlanmaganiigi,  ya’ni 
quvurning yon  tomonlarida  kam,  pastki  va yuqori  tomonlarida  esa  ko‘p 
joyiashishi, drenajdan samarali foydalanisliga imkoniyat bemmydi.
Yumshoq  gruntli  va  shoTlanmagan  yerlarda  transheyasiz 
(6.5,d- 
rmm) usuldan foydalaniladi,
Sho‘rianmagan  yerlarda  va  yer  osti  suviari  chuchuk  b o iib ,  ular­
ning sathi ko‘tarilgan joylarda tuynukli  (6,5,e-rasm) drenajlar quriladi.
Drenajlarin  yaxshi  ishlashida  drenaj  quvurlarini  o ‘rni  katta bo‘lib, 
ular  sifatli  bo‘lishi  kerak.  Ularning  konstruksiyalari  6.6-rasmda 
keltirilgan.
Qadimda  drenaj  quvuri  sifatida  har  xil  oicham li  tosh  va  xarsang 
toshlar,  yog‘och  quvurlar,  qamish  yoki  yog‘och  qalamchalarining 
y ig‘ma dastasidan  (6.6,a-rasm) foydalanilgan.