Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №14

Annotatsiya: 
Ushbu maqolada quyosh panellarining ishlab chiqarilish jarayoni, 
tarkibi va foydalanish tartiblari xususida, shuningdek quyosh panellarini yordamida 
binoni issiqlik bilan ta'minlash va buning foydali jihatlari haqida fikr yuritiladi. 
Kalit so'zlar: 
quyosh panellari, issiqlik bilan taʼminlash, elektr energiyasi, binolar, 
modullar, tarkib, texnika. 
Quyosh panellari yarim o'tkazgichli material qatlamlaridan, odatda kremniydan 
tayyorlanadi. Materialga yorug'lik tushganda, elektronlar bo'sh urilib, elektr oqimini 
hosil qiladi. Hujayralar ishlash uchun to'g'ridan-to'g'ri quyosh nuriga muhtoj emas, 
ular bulutli kunda ishlashlari mumkin. Biroq, quyosh nurlari qanchalik kuchli bo'lsa, 
shuncha ko'p elektr energiyasi ishlab chiqariladi. Quyosh panellari modullarga, 
modullar esa odatda quyosh massivlariga birlashtiriladi. Modullar va massivlar turli 
shakl va o'lchamlarda bo'ladi. Ko'pgina quyosh panellari tizimlari binolarning tom 
qismida joylashgan panellardan tashkil topgan bo'lib, hatto ularni siz yerga 
o'rnatishingiz yoki quyosh plitalarini o'rnatishingiz mumkin. Ishlab chiqarilgan elektr 
energiyasi doimiy (doimiy), maishiy texnika uchun ishlatadigan elektr energiyasi 
o'zgaruvchan tok (AC). Tizim bilan birgalikda doimiy elektr energiyasini o'zgaruvchan 
tokka aylantirish uchun inverter o'rnatilgan. 
Quyosh plitalari oddiy tom plitalari o'rniga ishlatilishi uchun mo'ljallangan.
Quyosh plitalaridan tashkil topgan tizim, odatda, ekvivalent panel tizimidan taxminan 
ikki baravar qimmatga tushadi. Kunduzgi soatlarda siz bulutli kunlarda ham elektr 

---

184 
energiyasini ishlab chiqarasiz, ammo kechqurun siz elektr tarmog'idan foydalanasiz.
Elektr energiyasi va issiqlik tizimidan foydalanishni qisqartirish to'lovlarni 
kamaytirishga va uglerod izini kamaytirishga yordam beradi.
Sizning uyingiz yoki ofis elektr va issiqlik tizimiga ulangan panellar kunduzgi 
soatlarda eng yuqori darajada ishlayotgani sababli, yuvish, idish-tovoq yuvish va 
dazmollash kabi ichki faoliyatni qayta tashkil qilish yaxshi bo'ladi. Agar siz kunning 
ko'p qismida uyda bo'lsangiz, unda buni qilish osonroq bo'ladi, ammo agar siz kun 
davomida ishlasangiz, unda idish yuvish mashinasi va kir yuvish mashinasi uchun 
taymerlarni o'rnatishga harakat qiling. 
Har qanday mahalliy binolarga o'rnatilgan quyosh panellari tizimida siz ishlab 
chiqarilgan elektr energiyasi va issiqlik tizimi uchun siz ishlatishingiz yoki saqlashingiz 
mumkin bo'lganidan ko'proq bo'lgan paytlar bo'ladi, shuning uchun ortiqcha narsa 
boshqalarga ishlatilishi uchun tarmoqqa eksport qilinadi. Agar siz eksport uchun pul 
to'lamoqchi bo'lsangiz, eksport to'lovini olayotganingizga ishonch hosil qilishingiz 
kerak. Agar yo'q bo'lsa, siz ushbu ortiqcha uchun sizga to'laydigan issiqlik energiyasi
kompaniyasini topishingiz kerak. 
Quyosh panellari bugungi kunda tabiiy ravishda quyoshdan energiya oluvchi va 
bu bilan uylar, binolar, kompaniya, firmalarni bemalol elektr energiyasi bilan 
taʼminlab bera oladi. Bu esa ortiqcha mablag' sarfini oldini oladi. Agar bino kichikroq 
bo'lsa bitta quyosh paneli ham uni elektr energiyasi bilan taʼminlashi mumkin. 
Ma'lumki, mamlakatimiz iqlimi yaxshi va to'rt faslida ham quyosh ko'rinadi. Hatto 
qish faslida ham ko'pincha quyosh nur sochadi. Ayniqsa yozda quyosh kuchliroq nuri 
bilan quyosh panellarida ko'proq energiya to'playdi va binoni issiqlik va elektr tizimini 
quvvat bilan ta'minlaydi. Eng muhimi, bu bilan siz ham issiqlik energiyasi balansini 
saqlaysiz, ham bu elektr energiya va issiqlik tizimi quvvatining tejalishiga yordam 
beradi. 

---

185 
Xulosa qilib aytganda, agar siz biror bir kichik biznesni boshlagan bo'lsangiz va 
sizga elektr energiyasi shuningdek issiqlik tizimi zarur bo'lsa, binoning tom qismiga 
elektr o'tkazgichli quyosh panellarining bir nechtasini o'rnatish orqali tabiatdan 
to'g'ridam to'g'ri tabiiy ravishda elektr energiyasi hamda issiqlik tizimi uchun quvvatni 
olasiz va bu bilan moddiy tejamkorlikka etishingiz, shuningdek o'z biznesingizni 
yanada rivojlantirishingiz mumkin. Quyosh panellari ayniqsa cho'l zonalarida, hali 
elektr simlari, issiqlik bilan taʼminlash tizimlari yetib bormagan manzillarda o'rnatilishi 
muhim. Bu bilan zamonaviy hayot nafasi uzoq zaminlarga ham yetib boradi. Cho'l 
zonalarida hamda quyosh yuqori issiqlikda nur sochuvchi ochiq maydonlarda quyosh 
panellarini o'rnatish yaxshi natijalar olib keladi. Eng muhimi esa quyosh panellari 
bemalol binolarni elektr va issiqlik tizimini energiya bilan taʼminlay oladi.