Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №14

Xulosa qilib aytganda, 
kichik aholi punktlarining suv ta'minotini yanada 
yaxshilash va rivojlantirish borasidagi muhim ishlar olib borish zarur. Bu bilan hali 
yaxshi suv bilan ta'minlanmagan manzillarga ha suv yetib boradi va aholining hayoti 
ham bu bilan yanada yaxshilanadi. Albatta, bu kabi ishlar suv ta'minotidagi yangi 
optimallashtirish va texnologilarning bu tarmoqqa ham kirib borishi sabab yanada 
rivojlanadi. Dunyo tajribasi shuni ko'rsatadiki, suv ta'minoti tizimini ham rivojlantirish 
borasida bu tarmoqni avtomatlashtirilishi eng muhim masalalardan hisoblanadi. 
Kichik aholi punktlarining suv ta'minoti tizimini yanada yaxshilashda bu nihoyatda 
muhim hisoblanadi. 
Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati: 
1.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Sh.M.Mirziyoyev “Aholining 
ichimlik suvi bilan ta’minlanganlik darajasini oshirish va uning sifatini yaxshilash uchun 
O‘zbekiston Respublikasining suv resurslarini boshqarishni takomillashtirish chora-
tadbirlari to‘g‘risida”gi PF-5883 2019-y 
2.
M.Davidson "Improving Water Management: Strategic Plan for the Mid-
Pacific Region Water" -2019-y 26-29-p 
3.
https://www.giz.de/en/worldwide 
4.
https://president.uz 

---

189 
ФИО автора: 
Жаббаров Турсунбой 
Наманган Олимпия захиралари коллежи Рус тили ва адабиёти фани ўқитувчиси 
Название публикации:
«ТАЪЗИМ СИЗГА, МОМОЛАР!» 
Аннотация. 
Ушбу мақолада Мустақиллик йилларининг қадри, тинчлик ва 
осойишталик ҳукм сураётган даврга нисбатан шукроналик ҳисси акс 
эттирилган. 
Калит сўзлар:
 хотира, қадр, тинчлик, осойишталик, шукроналик, меҳнат, 
жангчилар, ота-боболар. 
Аваллари “Хотира ва қадрлаш куни” муносабати билан ташкил этилган 
“Бир пиёла чой” га уруш фахрийлари ва афғон уруши жангчилари таклиф 
қилинар эди. Бугун эса уларнинг қаторида оппоқ сочлари оқ рўмолларига 
ярашган, юзларидан нур ёғилиб турган сулув момоларимиз даврага файзу-
таровот бахш этиб ўтирибди. 
Боболаримиз кўкси тўла орден ва медалларни Гермон жангу жадалларида 
олган бўлсалар, моможонлар юзларидаги ажинлару, сочларининг оппоқлигини 
“Эй ҳудойим, оғажоним, болажоним, вафодоримни душман ўқидан ўзинг асра”, 
- дея эртадан то хуфтонгача яратганга нола қилиб, кечалари буғдой ўриб, 
кундузлари кетмон чопиб, меҳнати эвазига топган бир бурда нонини ҳам 
болаларига илиниб, не машаққатлар билан ҳаёт кечирганлиги боис олган 
ҳудойимдан. 
Уларнинг гулдай ёшликлари Фарғона канали қурилишларида, Фарход 
ГЭСида ер қазиб, терак бўйи пастликдан нозик елкаларида тупроғу тош кўтариб, 
зах ертўлаларда ранглари сомондай сарғайиб, тунни-тун, кундузни-кундуз демай 
икки-уч ҳиссадан ишлаб ўтиб кетди. Юраклари хавотиру, ғам-аламдан, фироқу- 
ҳасратдан эзилган уларнинг.
Яшиқ қишлоқ Кенгаши котиби лавозимида ишлаб юрган кезларимдаги 
Кўчабошилик раҳматли Ханифа буви Олимбекованинг уруш ҳақидаги 
хотиралари ҳамон ҳаёлимдан кетмайди. – Кечагидек ёдимда. Яшиқ қишлоғи 
марказидаги тўққиз туп теракнинг тагидаги ховуз атрофи хотин-ҳалаж билан 

---

190 
тўлган, - дея ҳикоясини бошлади момо,- Яқиндагина урушдан бир қўлидан 
айрилиб қайтган Мирзажон ота қўқон араваларга тугун-тугун кўрпа-тўшакларни 
юклаяпди. Саман отини миниб етиб келган шўро раиси Тўпахон ая Холиқова 
аёлларга қараб: - опалар, сингиллар. Бугун етимиш нафаримиз Фарходга 
жўнаяпмиз. Оталаримиз, оғаларимиз, эрларимизга мардоновор меҳнат билан 
ёрдам берамиз -, дея уларни Фарход ГЭС қурилишига етаклади. 
Ўшанда 20 ёшга тўлганман. Қўлимда икки ярашлик болам бор эди. 
Фарзандимни онам олиб қолдилар. Яшиқлик етимиш аёл Тўпахон ая 
бошчилигида Фарходга етиб келдик. 
Бу ерда ҳар бир колхоз учун ертўла бўлиб, ўша ерда яшаймиз. Тонг саҳарда 
қоровул баландга ўрнатилган темирни урганда ҳамма ёқни жаранглаган овоз 
босиб кетади. Пастга тушиш учун тўртта ёғочдан зинапоя қилинган.
Иккитасидан аёллар тушиб чиқади, қолганларидан эса эркаклар. Аёллар 
этакларида, эркаклар эса замбилда ковланган тош, тупроқни олиб чиқади. 
Пиллапоядан пастга қарасангиз одамлар чумолидек кўринади, гўё. Йиқилсанг 
парча-парча бўлиб кетасан. 
Кечки дам олишда катта-катта машалалар ёқиларди. Тамарахоним, 
Мукаррама Турғунбоевалар концерт қўярди.
Совуқ тушиб, одамлар йирма пахта тераётган пайтда қайтдик. Беговотгача 
пиёда, сўнгра поезд билан Ҳақулабодга келдик. 
Эримни Жийдакападан фронтга юборганмиз. Отлиқ аскарда. Қўлимда 
саккиз ойлик Саломатхон қолган. Араваларда овқат пишириб кетаяпди. 
Абдуҳалил, Тошмирза, Турғунбойлар бирга кетди. Саломатим қўлини силтаб, 
ҳайрлашиб қолгани ҳали-ҳамон эсимдан чиқмайди. Кулиб қолган эди болагинам. 
Ўшанда отасининг “борса келмас жойларга”, “жаҳаннам дарвозаси”га 
кетаётганини билганда эди, “отажон”, - дея маҳкам оёқларига осилиб йиғлаган 
бўлар эди, гўдаккинам. Эҳ-ҳе. Қанча-қанча баҳодирлар шаҳид бўлди бу лаънати 
урушда. Ўзбекнинг аслзода эр йигитларини ўз домига олди бу “жаҳаннам”. 

---

191 
Мана бу рўмол ўша оловли йиллардан қолган. Фарходда мукофотга берган 
эди, - дея сариқ симли тилларанг рўмолни кўрсатади Ҳанифа буви, - Қизим 
сўради. Бермадим. Эсдалик. Уни сандиғимнинг бир бурчида сақлайман. 
“Шуҳрат” медали соҳибаси раҳматли Маслахон буви Турсунова уруш 
йилларида ҳисобчи, бригадирлик қилган. – Ёз ойларида Учқўрғон адирликларига 
буғдой ўримига олиб чиқади, - дея ҳикоя қилган эди Маслахон буви. - Аёллар 
буғдой ўраётиб каламушлар уясига қизил латта боғлаб қўяди. Ойдинда бориб, 
уяни ковлаб буғдойни олиб келади. Далада ғўза чопсак қириқ сантиметр қилиб 
чопамиз. Маматқул ҳосилот текшириб юради. Агар ўлчам тўғри келмаса нон 
бермайди, раҳми келса бир тўғрам кам беради. “Қриқма чопиқ” дегани ўшандан 
қолган. Фарғона канали қурилиши катта ҳашар бўлди. Қишлоқдан канал 
қурилишида қатнашмаган аёл қолмади. Ҳамма борди. Йўлдош Охунбобоев бизга 
медаль тақиб қўйди. 
Учқўрғон туман Давлат хужжатгоҳини кўздан кечирар эканман 19 “А”-
сонли хужжат эътиборимни тортди. Ундаги “1941-1945 йиллар Улуғ Ватан 
урушидаги 
шавкатли 
меҳнати 
учун” 
медалига 
тавсия 
қилинган 
ҳамқишлоқларимнинг рўйхатини кўраман. Уларнинг кўпчилиги ҳаётдан кўз 
юмганлар. Қантим момо Бойматованинг Ҳудоёрхон исмли ҳусну латофатда, 
кучу қувватда, ақлу фаросат, илм-заковот бобида тенги йўқ, Алпомиш келбатли 
ўғли бўлган экан. Қишлоқдан дусти Кимсанбой Турғунов билан қириқ нафар 
отлиқ аскарларга бош бўлиб кетган экан фронтга. 
Эсимда. Умрининг оҳирги кунларига қадар Қантим момо эрта тонгда 
ўғлини қўмсаб, юракларининг тўридан чиқариб айтган ушбу қўшиғидан қалблар 
ларзага келиб, беиҳтиёр кўзлардан ёш оқар эди. 
Кукга боқсам ойда аксинг кўрайин, 
Ерга боқсам сойда аксинг кўрайин, 
Қайтишингни ҳудойимдан сўрайин, 
Жоним болам, парвардигор ёр бўлсин, 
Жоним оғам, ҳудо сизга ёр бўлсин. 
Ўн саккизда отга миниб жўнадинг, 

---

192 
Аскар бўлдинг, қай юртларда тунадинг, 
Кимдан чанқаб бир коса сув сўрадинг, 
Жоним болам, парвардигор ёр бўлсин, 
Ҳудоёрим ном-нишонинг бор бўлсин. 
Отам дебон болам бағрим эзади, 
Соғиндим деб, йиғлаб ҳовли кезади. 
Кемтик қалби меҳрингизни сезади, 
Тўрам сизга парвардигор ёр бўлсин, 
Уруш очган душман хору зор бўлсин. 
Бу қўшиқ биргина Қантим момонинг эмас,балки маҳалладошлари 
Давлатжон момо, Рислиқ буви, Ҳаня момо, Зеби момо, Собира биби, Робия момо, 
Нурбу кампир, Шамши буви, Турғунжон момоларнинг ҳам қўшиқларидир. 
Оллоҳ бу моможонларимизни раҳматига олган бўлсин. 
Ўша кунлар тарихда қолиб кетди. Эрта тонгдан то хуфотнгача қадди 
букилиб меҳнат қилган, сочлари турмуш қийинчиликларидан барвақт оқарган ва 
нурафшон юзларига эрта ажин тушган, жангоҳдан қайтмаган вафодор ёрлари, 
марду майдон ўғиллари, оғалари йўлларига термулавериб, кўзлари хиралашган 
момоларимиз бизга ўша тарихдан қолган тирик ҳаёт лавҳаларидир. Ғалабани 
қўлга киритилишида хизматлари беқиёс булган бундай азиз инсонлар орамизда 
оз қолдилар. 
Ўша маъшум уруш оловининг ўчганига 76 йил ўтган бўлсада момоларнинг 
кўзлари йўлда. Дилларининг бир чеккаси жигарбандларию оғалари, 
ёстиқдошлари меҳрию дийдори учун кемтик турибди. Улар ҳатто фронтдан 
келган, сарғайиб кетган учбурчак “қора хат” ларга ҳам ишонмай, ҳали ҳамон 
яратганга нола қилиб уларни кутадилар. Ўша момоларимиз бизга урушнинг 
оловли йилларида шаҳид кетган ота-боболаримизни ёдга солувчи, уларни бир 
умр қалбларимизда сақлашга ундагувчи азиз ва табаррук зотлардир. Зеро, 
шундай экан мунис онахонларимизни янада эъзозлаб, уларнинг пойқадамларига 
қайта-қайта таъзим бажо айласак маъшум урушда бедарак, шаҳид кетган 
аждодларимиз ҳоки-пойини зиёрат қилган бўламиз, иншоаллоҳ. 

---

193