Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №14

СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННЫХ ИСТОЧНИКОВ 
1. И.Б. Зокиров. Фуқаролик ҳуқуқи: Дарслик. I қисм. Қайта ишланган ва 
тўлдирилган бешинчи нашр. 
2. М.Х. Баратов Мулк ҳуқуқи / Ҳуқуқшунослик ихтисослиги бўйича олий ўқув 
юртлари магистратура талабалари учун. –Тошкент 
3. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Жисмоний ва юридик 
шахсларнинг мулк ҳуқуқлари кафолатларини таъминлаш ҳамда ер 
участкаларини 
олиб 
қўйиш 
ва 
компенсация 
бериш 
тартибини 
такомиллаштиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Қарори

---

284 
ФИО автора:
Narziyeva Dilovar Sadirovna 
Buxoro viloyat Vobkent tumani 
XTBga qarashli 31-umumiy òrta ta'lim 
maktabining boshlangich sinf òqituvchisi 
Название публикации:
«BOSHLANG'ICH SINFLARDA KO'RGAZMALI 
QUROLLAR 
VA 
TARQATMALARDAN 
FOYDALANISHNING 
SAMARADORLIGI» 
Annotatsiya.
Mazkur maqolada boshlang'ich sinflarda ko'rgazmali qurollar 
va tarqatmalarni foydalanish samarasi haqida fikr-mulohazalar keltirildi. 
Kalit so'zlar:
ko'rgazmali qurollar,tarqatmalar, ta'lim, axborot 
texnologiyalari,suhbat,tushunish 
Ko’rgazmali qurollardan,tarqatmalardan foydalanish metodi qadim 
zamonardan beri ishlatilib kelinayotgan eng qulay, samarali va tushunarli 
metod hisoblanadi.Zero, ko‘rish orqali eshitishga nisbatan 5 marta 
ko‘proq va 13 marta ko‘proq taktik organlarga nisbatan ko‘proq 
ma’lumotni miyaga yetkazadi. Bu ma’lumotlar tez, oson va mustahkam 
o‘rnashib qoladi.
Tarqatmala va ko'rgazmalardan foydalanish o‘ziga xos tamoyillarga 
asoslanadi. Tarqatmalar hamda ko'rgazmalardan foydalanish qoidalari 
juda ko‘p bo‘lib, ayrimlarini ko‘rsatib o‘tamiz: 
1. So‘z bilan emas, namoyish bilan ko‘proq, tez va oson tushunib olish 
mumkin. 

---

285 
2. Shuni unutmangki bola rang, shakl, tovush(ohane) orqali tezroq 
tushunadi. 
3. Tarqatmalilik maqsad emas, vosita ekanligi unutmang. 
4. Tushuncha, bilim aniq dalil va ko‘rgazma bilan samarali ekanligi 
unutmang. 
5. Tarqatmalar faqat tomosha emas, balki bilim olishning manbai, 
izlanuvchanlik, ijodkorlikka o‘rgatuvchi omildir. 
6. Tarqatmalardan foydalaning, ammo juda ko‘p emas, chunki bu o‘quvchi 
diqqatini bo‘lib, charchatib, asosiysidan chalg‘itadi. 
7. Tarqatmalarni o‘quvchilar bilan birga tayyorlash samarali natija beradi.. 
8. O‘zingiz bilmagan ko‘rgazmali qurolini ishlataman deb ovora bo‘lmang, 
uyalib qolasiz. Oldin o‘zingiz yaxshilab o‘rganing. 
9. Axborot texnologiyalari va ta’limning texnik vositalaridan foydalanishni 
biling. 
10. Ko‘rgazmali qurol ishlata turib diqqat, kuzatuvchanlik, tafakkur 
madaniyati, loyihiyalash, ijodkorlik va o‘qishga qiziqishga o‘rgating. 
11. Tarqatmalilikning yoshga, nafosatlilikka, ilmiylikka mosligiga e’tibor 
bering. 
12. Tarqatmalilikning hayot bilan bog‘liqligiga e’tiborni qarating. 
13. Ularni kerak bo‘lganda, navbat kelganda ishlating. Oldindan 
hammasini ochiq qo‘yib diqqatni bo‘lmang. 

---

286 
Boshlang‘ich sinf o
’
qituvchilarining har bir darsni tashkil etish uchun turli 
tarqatmalardan foydalanishlari yaxshi samara beradi. Chunki 6-7 yoshli 
bolalar hayotida maktab davri ancha murakkab davr bo‘lib, bolalar oldida 
jiddiy sinov turadi. Bola yangi hayot - maktab hayotiga kirib boradi. Endi 
u yangi jamoaning a’zosi ekanligini his etishga, intizomga bo‘ysunishga, 
yangi rejimga moslashishga majbur bo'ladi. Bola yosh bo‘lishiga qaramay, 
endi uning maktabda o'qish, uy vazifalarini bajarish, murakkab 
materiallarni o‘rganish kabi zarur yumushlari ko‘p. Muhimi, o‘yindan 
maktabga, kundalik majburiy va davomli mehnatga o‘tish bola hayotida 
tub burilishdir. Hatto maktabgacha tarbiya muassasalaridan kelgan bolalar 
uchun ham bu oson kechmaydi. Uydan maktabga kelgan bolalarga esa yana 
ham qiyin. Ayniqsa, sinfda 40—45 daqiqalik darsda o‘tirish, tinglash va 
topshiriqlarni bajarish, uzoq aqliy mehnat bolani tez toliqtiradi. Bola 
maktabdan, o‘qishdan sovib ketishi mumkin. Shuning uchun ham 
o‘qituvchilar bolalarning maktabdagi hayotini qiziqarli tashkil etishga 
intilishlari, motiv hosil qilish va uni rivojlantirishga harakat qilishlari 
lozim. Motiv o‘z- o‘zidan hosil bolmaydi.Uni bolalar yoshiga va 
psixologik xususiyatlariga mos tarqatmalar va mustaqil ishlar vositasida 
hosil qilish mumkin.