Mehnat ishlab chiqarish tadbirkorlik qobiliyati kapital halim hamroyev tadbirkorlik asoslari

mada keltirilgan.
14. 2- chizma.
Tadbirkorlik sarmoyasining tarkibi.
287

---

Tadbirkorlik sarmoyasi tarkibiga kiradigan resurslar xizmat qilish
inuddati va ishlab chiqarish jarayonida ishtirok etish xarakteriga ko‘ra
ikki guruh - uzoq muddatli sarmoya (aktivlar, vositalar) va qisqa mud-
datli sarmoya (joriy aktivlar, vositalar) ga bo‘linadi.
Uzoq muddatli sarmoyaga xizmat qilish muddati bir yildan ortiq
bo‘lgan hamda xizmat qilish muddatidan qat’i nazar qiymati eng kam
oylik ish haqining 50 barobaridan k o ‘p bo‘lgan ishlab chiqarish vosi­
talari kiradi. Uzoq muddatli sarmoyaning katta qismini moddiy va no­
moddiy asosiy ishlab chiqarish vositalari tashkil etadi. Moddiy asosiy
vositalar (aktivlar) ga yer uchastkalari, binolar, inshootlar, mashina va
jihozlar, asbob-uskunalar, qurilmalar, transport vositalari, inventarlar
va boshqalar kiradi.
Nomoddiy asosiy vositalar (aktivlar) ga uzoq vaqt mobaynida
(bir yildan ortiq) foydalaniladigan moddiy-ashyoviy ko‘rinishga ega
boim agan vositalar-patentlar, litsenziyalar, savdo belgilari, sanoat na-
munalari, tovar markalari, dasturiy ta’minot, yer va tabiiy resurslardan
foydalanish huquqlari, mualliflik huquqlari, gudvill (firma bahosi),
tashkiliy xarajatlar va boshqa nomoddiy aktivlar kiradi. A sosiy vosi­
talar uzoq vaqt davomida ishlab chiqarish (qiymat yaratish) bir necha
siklida ishtirok etib, o ‘z qiymatini uning yordamida tayyorlanayotgan
mahsulotga ularning eskirishiga muvofiq asta-sekin, qisman-qisman
o ‘tkazib boradilar. Ularning shu o ‘tkazilgan qiymati mahsulot sotil-
ganda pul shaklida amortizatsiya ajratmasi ko‘rinishida qisman-qisman