Mehnat ishlab chiqarish tadbirkorlik qobiliyati kapital halim hamroyev tadbirkorlik asoslari

jarish uchun turli, o'ziga xos ishlab chiqarish vositalari kerak bo‘ladi.
286

---

Muomala sohasida ayirboshlash jarayonlarini amalga oshirish uchun
muomala predmeti va vositalari zarur bo‘ladi. Ayirboshlash jarayoni bi­
rinchi bosqichida ishlab chiqarishni y o ‘lga qo'yish uchun xomashyo va
materiallar sotib olishda pul va valuta mablag‘lari, ayrim hollarda qim-
matli qog‘ozlar muomala vositasi bo‘lib xizmat qiladi. Ayirboshlash ja­
rayoni ikkinchi bosqichida ishlab chiqarilgan mahsulot ayirboshlanadi,
ya’ni sotiladi. Bu bosqichda mazkur tadbirkor uchun asosiy muomala
vositasi bo‘lib ishlab chiqarilgan va sotishga qo‘yilgan tayyor mahsulot
xizmat qiladi. Ishlab chiqarish va savdo korxonalarida tayyor mahsu­
lot (tovar)ni saqlash uchun omborxonalar, sotishga tayyorlash xonalari,
tovar namunalarining ko‘rgazma zallari, oldi-sotdi operatsiyalarini
rasmiylashtirish joylari tashkil etiladi. Bunday vositalar ham ayirbosh­
lash jarayoni ni uyushtirish va amalga oshirish uchun sharoit yaratishga
m o‘ljallangan bo‘lib, mazkur jarayonda bilvosita ishtirok etadi.
Shunday qilib, tadbirkorlik sarmoyasi turli-tuman resurslar, vosita­
lar majmuyidan tashkil topadi. Bunday resurslaming mavjudligi, holati,
harakati, ishtirokining aniq hisobini yuritish maqsadida ular o ‘z xarak-
teri, ishlab chiqarishdagi vazifasi va roli bo‘yicha m a’lum tartibda tas-
niflanadi. Shuni ham aytib o ‘tish lozimki, mazkur resurslar turli nomlar
bilan ataladi: sarmoya, kapital, vositalar, mablag‘lar, fondlar, aktivlar.
Tadbirkorlik sarmoyasining tasnifi va tarkibi buxgalteriya hisobida qa­
bul qilingan tartibga asosan umumlashtirilgan ko‘rinishda 14.2- chiz-