7
1.2.Qishloq xo’jalik ishlari bo’yicha dars o’tkazishning bazi bir umumiy
masalalari
Umumiy bilim beradigan maktablarning o’quvchilarini mehnatga tarbiyalash,
o’qitish va kasbga yo’naltirishni boshidan yaxshilash bo’yicha ahamiyatli va
javobgarli vazifalar qo’yilgan. Bu vazifalarni amalga oshirishda, o’quvchilarni
mehnatga tarbiyalash o’larni hayotga, mehnatga tarbiyalashda, mutaxassislikni
ongli tanlab olishda birinchi zveno xizmatini bajaradigan maktab o’quv-tajriba
uchastkasida ahamiyatli joy ajratilgan bo’lishi kerak. Qishloq xo’jaligi ishlab
chiqarishiga yaqin joylashgan maktab o’quv-tajriba uchastkasida qishloq
xo’jaligidagi mehnat va biologiya malumotlari, o’quv dasturlariga to’g’ri keladigan
fanlari bo’yicha bahorda va kuzda V-VII sinf o’quvchilari bilan darslar, amaliy
darslar, sayoxatlar o’tkazishi mumkun. Maktab uchastkasida qishloq xo’jalik
o’simliklari va mayda uy hayvonlari bilan kuzatish va o’quv tajribalarini o’tkazish
bo’yicha darsdan tashqari ishlar katta o’rinni egallashi kerak, bu erda tugarak
darslari, umumiy maktab bo’yicha kechalar va boshqa da ishlar o’tkazilishi
mumkun. O’quv-tajriba uchastkasini hozirgi talablar darajasida qishloq xo’jalik
mehnat va biologiya darslarini, o’larsiz o’tkazish mumkun bol’maydigan, natural
ko’rgazmali vositalarni materiallarni tayyorlash va o’stirishning asosiy negizi
hisobidan foydalanish kerak.
Uchastkada o’qitish darslarining barcha turlari, o’quvchilarda qishloq
xo’jalik malaka va ko’nikmalarni hosil qilish uchun foydalanish kerak. Aniq
amaliy ishni bajarish jarayonida, qishloq xo’jalik amaliyotida o’quvchilarga
malum bo’lgan biologik qonunlar qanday qo’llanilayotganligini har sapar
ko’rsatish kerak. O’quvchilarni ishni tushinib bajarishga o’rgatish zarur.
V-VII sinf O’quvchilari amaliy ish bajarish jarayonida qishloq xo’jalik
ekinlarini ochiq havoda va tepasi yopiq joylarda, ekish bo’yicha, hayvonlarni
o’stirish bo’yicha, tajriba qo’yish va kuzatish o’tkazish va h.k. amaliy uqublilik va
ko’nikmasining butun bir kompleksini egallashi mumkun. Maktab uchastkasida
bajariladigan har xil qo’l mehnatini bajarishning usullari, keyinchalik qishloq
xo’jalik texnikasi harakatining printsiplarini tushinishga yordam beradi.
8
O’quv-tajriba uchastkasida o’quvchilarning ishini tashkillashtirib, o’qituvchi
o’larga madaniy mehnatning ko’nikmalarini egalashida yordam berishi, zaruriy
adabiyotlardan foydalanishga, reja tuzishga va shu bo’yicha ishlashga, qurol
saymon va belgilangan uchastkani tartibli ushlashga, kuzatish kundaliklarida va
tajriba jurnallarida to’g’ri va aniq yuritishda, hisobat tuzishda, bezashda,
bajariyotgan kuzatish va tajriba haqida malumotlar izlash va hokazolarni
o’rgatishga masuldir.
Maktab uchastkasida ishlash jarayonida bolalar va daslabki iqtisodiy
bilimlarni ham egallashi, uning uchun o’qituvchiga ketma-ket darsning
mazmunini, kerakli turug’larning, o’g’itlarning, materiallarning miqdorini
hisoblashni kiritishi kerak va o’quvchilarni, mehnatni rejalastirish va
tashkillashtirishda natijalarni hisobga olishda ishtirok etishi kerak.
O’quvchilarning maktab uchastkasidagi ishini, u o’quvchilarda mehnatni
ezozlashni, mehnatga ijodiy yondashishni, topshirilgan ishga javobgarlikni,
jamoatda ishlash malakalarini takomillashtirishga tasir qiladigan darajada
tashkillashtirish kerak. Maktab uchastkasidagi dars jarayonida o’qituvchi,
bolalarda
mehnat
odamlariga
hurmatni,
qishloq
xo’jalik
mehnatiga
qiziquvchanlikga tarbiyalashi va qishloq xo’jalik mutaxassisligiga yonaltirishiga
olib borishi kerak. O’quvchilar bilan maktab uchatkasida amaliy darslar o’tkazish
borasida o’qituvchi, ko’pgina jarayon va hodisalarning moddiy negizini va
tushinarliligini ko’rgazmali qurollar bilan ko’rsatishini, qishloq xo’jalik
o’simliklarining va hayvonlarining o’sishining, rivojlanishining va hosildorligini
tashqi muhit faktorlaring xavoning va tuproqning temperaturasi agrotexnikada
qo’llanuvchi (hayvonlar uchun) namlik va suvg’arishning meyori (o’simliklar
uchun) saqlash va oziqlantirish holatlarining, mustaqilligini ochib berishi kerak.
Maktab uchatkasidagi darslar, o’quvchilarning yakka o’ylash qobiliyatini
rivojlantirishga yaxshi xususiyatlarini shaklantirishga tasir qilishi kerak. Ularga
maqsadga
yo’naltirilgan
topshiriqlar
berib,
solishtirishga,
taqqoslashga
kuzatiliyotgan obektlardagi uqshashlik va farqini topishga, analiz qilishga, asosiy
9
masalani ajratib olishga, umumiylashtirishga va xulosa chiqarishga o’rganish
kerak.
Bu ularning maktab uchastkasidagi hamma vaqt tabiyat bilan tanishishi
o’qituvchi oldida, ularning tabiyatga bo’lgan estetik qiziquvchanligini
rivojlantirish, mehrini shakllantirish, g’amxo’rlik bilan munosabatda bo’lishiga
natijali imkoniyatlarni ochib beradi. Bu ularning hamma vaqt tabiyatni
muxofazalash, uning sovg’alarini aql bilan foydalanish va uning boyliklarini
ko’paytirish kerakligini tushinishi ahamiyatlidir.
Maktab uchatkasida asosan bolalar bilan mahalliy tabiyatni o’rganish bilan
shug’illanadigan maktabning tashqarisidagi mahkamalar yo’q bo’lgan qishloq
erlarida, ekologik umumiy bilimni va tabiyatni muxofazalash ishlarining
natijalarini tashkillashtirish kerak. Qishloq joylardagi o’quvchilarda tug’ilgan
erdagi katta tabiyatiga qiziquvchanligi, o’lar maktabni bitirib chiqqandan keyin
tug’ilgan erini tashlab ketmasligi uchun, oz darajada bo’lsa ham tasir qilishi
mumkun.
Uchastkaning bunday ko’p tomonlama qo’llanilishi agranomiya va
pedagogik jihatdan asoslangan tashkillashtirishni talab etadi.
1.3.Qishloq xo’jalik ishlari bo’yicha kasbga yo’naltirilgan
Do'stlaringiz bilan baham: 
