Xodimlarni rejalashtirish - bu inson omiliga bo`lgan extiyojni oldindan aniqlashdir.
Xodimlarni rejalashtirish jarayoni 3 bosqichdan iborat: 1. Mavjud xodimlarni baxolash 2. Istiqbolda xodimlarni mehnatga bo`lgan talabini rejalashtirish. 3. Xodimlarni rivojlantirish dasturini ishlab chiqish.
Inson resurslarini boshqarish tizimi quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga oladi:
1. Resurslarni rejalashtirish: inson resurslariga kelgusi ehtiyojlarni qondirish rejasini ishlab chiqish.
2. Personalni to‘plash: barcha lavozimlar bo‘yicha potentsial nomzodlar rezervini tashkil etish.
3. Tanlash: ish joylariga nomzodlarni baholash va rezervdan eng yaxshilarini tanlash.
4. Ish haqi va imtiyozlarni aniqlash: xizmatchilarni jalb qilish, yollash va saqlab qolish maqsadida ish haqi va imtiyozlar tarkibini ishlab chiqish.
5. Kasbga yo‘naltirish va moslashuv: yollangan ishchilarni tashkilot va uning bo‘linmalari bilan tanishtirish, ishchida undan nima kutilayotganligi haqida tushuncha hosil qilish va qanday mehnat yaxshi baholanishini tushuntirish.
6. O‘qitish: ishni samarali bajarish uchun kerakli mehnat ko‘nikmalarini o‘rgatish uchun dasturlar ishlab chiqish.
7. Mehnat faoliyatini baholash mehnat faoliyatini baholash metodikasini ishlab chiqish va uni xodimga etkazish.
8. O‘stirish, pasaytirish, o‘tkazish, bo‘shatish: xodimlarni lavozimlarga yoki boshqa ish uchastkalariga o‘tkazish usullarini ishlab chiqish.
9. Rahbar kadrlarni tayyorlash, xizmat ko‘rsatishlarini boshqarish: rahbar xodimlarni mehnat samaradorligini ko‘tarishga va qobiliyatlarini rivojlantirishga qaratilgan dasturlarni ishlab chiqish.
“Personal” (“inson resurslari”) tushunchasining mazmuni. “Personal” termini korxona mehnat jamoasining tarkibiy qismlarini birlashtiradi. Personalga ishlab chiqarish yoki boshqaruv operatsiyalarni bajaruvchi va mehnat predmetlari, mehnat vositalaridan foydalangan holda qayta ishlash bilan band bo‘lgan barcha xizmatchilar kiritiladi. Bunda “kadrlar”, “xizmatchilar”, “personal” tushunchalari bir xil ma’noni anglatadi. Boshqaruv nazariyalarida personalni tasniflashda xizmatchining kasbi va mansabi, boshqaruv darajasi, xizmatchi kategoriyalaridan kelib chiqqan holda turli yondashuvlar mavjud.
Personalning tasniflanishi
Mehmonxonadagi xizmatlar sifati quyidagilarni o’z ichiga oladi:
-kompitentlik ( mehmonxona xizmatini ko’rsatish uchun zarur bilim va ko’nikmaga ega bo’lish);
-ishonchlilik (mehmonxona faoliyatining barqarorligi);
-hozirjavoblilik (yangi talab va ehtiyojlar paydo bo’lganda ham tizimning ishi izdan chiqmaydi);
-ochiqlik (mehmonxona hodimlari bilan aloqa bog’lashning osonligi);
-tushunish (mijozlarni alohida ehtiyojlarini bilsh va tushunish);
-kommunikatsiya (mijozlarga o’z vaqtida aniq axborot berish);
-ishonch (mehmonxona obro’si);
-xavfsizlik (mijozni jismoniy va ma’naviy xavf-xatarlardan himoylanganligi);
-iltifotlilik (xushmuomalalik va xayrixohlik);
-seziluvchanlik (mehmonxonada binolar va xonalarning moddiy jalb qiluvchanligi, hodimlarning orastaligi);
Xodimlarni boshqarish samaradorligiga ko`p jixatdan xodimlarni tanlashga bog’liq.
Xodimlarni tanlash - bu ikki tomonli jarayondir. Bir tomondan korxona daovogarga ish berishni yoki bermaslikni xal qilsa- ikkinchi tomondan daovogar agar uni ishga taklif qilinsa, u bilan taklifni qilishni kerakli yoki kerak emasligini xal qiladi.
Xodimlarni tanlash va ularga adolatli baxo berish boshqarishning eng murakkab qirralaridan ҳisoblanadi.
Xodimlarni tanlashda ularning ko`p qirrali xislatlarini aniqlash imkonini beruvchi quyidagi maxsus usullar qo`llaniladi:
· anketa maolumotlarini taxlil qilish usuli;
· ruhiy testlar usuli;
· amaliy ish uyinlarini o`tkazish usuli;
· malakaviy testlar usuli;
· taqrizlarni tekshirish usuli;
· suxbat o`tkazish usuli;
· attestatsiyadan o`tkazish usuli;
· reyting usuli;
Xodimlarni, ya`ni inson omilini boshqarish quyidagi jixatlarni boshqarishni o`z ichiga oladi:
· xodimlarni rejalashtirish;
· tanlov, ishga qabul va ishdan bo`shatish;
· kadrlarni lavozim va professional, ma’muriy o`sishni rejalashtirish;
· maqul uy sharoiti va ijtimoiy-ruxiy muhitni yaratish;
· xodimlarni boshqarishdagi xarajatlar va ularni samaradorligini baxolash;
