Maxsus talim vazirligi samarqand davlat universiteti inson resurslarini boshqarish fakulteti

 
8.5. Inventarizasiyani o’tkazish va natijalarini aniqlash. 
Inventarizasiya o’tkazish va uning natijalarini rasmiylashtirish uchun ma’lum tartib mavjud bo’ladi. 
Inventarizasiya fermer xo’jaliklari rahbari tomonidan tayinlangan va buyruq bilan tasdiqlanadigan 
maxsus komissiya tomonidan o’tkaziladi. Inventarizasiya o’tkazish arafasida tekshiriladigan 
qiymatliklar saqlanadigan joylarda barcha kirim va chiqim hujjatlarining ishlovi tugallangan, analitik 
hisobdagi barcha yozuvlar qilingan va qoldiqlar chiqarilgan bo’lishi kerak. Inventarizasiya qilingan 
barcha buyumlar raqami, sanalari, hajmlari bo’yicha joylashtirilgan har xil buyumlar saralanib 
joylashtirilgan bo’lishi kerak. 
Inventarizasiya har bir saqlash joyi va moddiy javobgar shaxs bo’yicha, uning qatnashuvida alohida 
- alohida o’tkaziladi. Barcha moddiy boyliklar, albatta, sanash, tortish yoki o’lchash yo’li bilan 
tekshirib chiqiladi.
Aniqlangan va hisoblab chiqilgan qiymatliklar haqidagi ma’lumotlar barcha inventarizasiya 
komissiyasi a’zolari tomonidan izohlanadigan inventarizasiya ro’yxatiga yozib qo’yiladi. Moddiy 
javobgar shaxs, ro’yxatda keltirilgan barcha qiymatliklar uning qatnashuvida tekshirilganligi, ularni 

---

60 
uning javobgarligida saqlovga qabul qilinganligi va komissiyaga hyech qanday da’vosi yo’qligi haqida 
tilxat beradi. Agar da’vosi bo’lsa, unda da’volar nimadan iborat ekanligi aniq ko’rsatiladi.
Shunday qilib, inventarizasiya ro’yxatlari xo’jalik mablag’larining haqiqatda mavjudligi va holatini 
aks ettiruvchi hujjatlardan iborat ekan. Inventarizasiya o’tkazib bo’lingandan keyin bu hujjatlar 
buxgalteriyaga ularning haqiqiy qoldiqlarini hisob ma’lumotlaridagi bilan solishtirish va ularni 
inventarizasiyadagi ma’lumotlarga muvofiqlashtirish uchun topshiriladi Inventarizasiya natijalarini 
aniqlash 
maqsadida 
buxgalteriya 
solishtiruv 
vedomostini 
tuzadi. 
Ular 
inventarizasiya 
vedomostlarining ma’lumotlari buxgalteriya hisobining tegishli ma’lumotlari bilan solishtirib 
tekshiriladi. Shu yerda inventarizasiya natijalarda ortiqcha chiqishi yoki kamomadlari ham aniqlanadi. 
Barcha ma’lumotlar ham natura, ham pul o’lchov birliklarida ko’rsatiladi. Solishtiruvchi vedomostga 
barcha inventarizasiya qilingan qiymatliklar bo’yicha ma’lumotlar emas, balki fakat hisob 
ma’lumotlaridan chetlangan qiymatliklarga tegishli bo’lgan ma’lumotlar kiritiladi. Bunda 
solishtiruvchi vedomostlardagi ma’lumotlar hisobda qabul qilingan turkumlanishga muvofiq 
joylashtiriladi. 
Inventarizasiya 
natijalarini 
rasmiylashtirish 
uchun 
inventarizasiya 
va 
solishtiruvchi 
vedomostlarning shakllarini birlashtiruvchi bosma ish qog’ozlari (blanka)dan foydalanish mumkin. 
Inventarizasiya komissiyasi tomonidan bu bosma ish qog’ozlariga qiymatliklar to’g’risidagi huquqiy 
ma’lumotlar kiritilgandan keyin unga buxgalteriya hisobi ma’lumotlarini yozib qo’yiladi va har ikkala 
ko’rsatkichlarni solishtirib tekshirib chiqiladi. 
Inventarizasiya komissiyasi o’tkazilgan inventarizasiya natijasida topilgan kamomadlar va ortiqcha 
chiqishlar sabablarini aniqlaydi. Qiymatliklarning yo’qolishi va buzilishi sabablari haqidagi qarorlarni 
komissiya tegishli xodimlarning tushuntiruv xatlari va boshqa ma’lumotlari asosida qabul qiladi. 
Inventarizasiya komissiyasining barcha xulosalari, takliflari va qarorlari fermer xo’jaliklari rahbari 
tomonidan tasdiqlanadigan majlis bayoni bilan rasmiylashtiriladi. O’zining xulosasida komissiya 
aniqlangan farqlarni tartibga solishni ham belgilaydi.