Maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti filologiya fakulteti oʻzbek tilshunosligi kafedrasi

78-mashq. Matnda kelgan olmoshlarning gapdagi vazifalarini aniqlang.

1. 
   Muhabbat shunday bir qudratli kuchki, kimning qalbiga yo’l topgan bo’lsa, uni ham o’z yo’liga boshlaydi. (S.Ahm.)
   
2. 
   Mening yuragimda cho’g’ yo’q. Hyech kim o’t solmagan. (S.Ahm.)
   
3. 
   Tabiat allaqanday xidga to’lgan. (S.Ahm.)
   
4. 
   Skameykada o’tirgan xotin nimadir dedi. (S.Ahm.)
   
5. 
   Hu ana u lipaning tagida salqin bir skameyka bor. (P.Q.)
   

79-mashq. Olmoshlarni topib, gapdagi vazifasini aniqlang, ularning qaysi so’z o’rnida kelganini aytib bering.

6. 
   Shabboda qo’zg’aldi. U jonga orom berdi.
   
7. 
   Gerasim kuchukchasini juda yaxshi ko’rar edi, unga Mumu deb ot qo’ydi.
   
8. 
   Po’lat Kamolov botir yigit, uni hamma hurmat qiladi.
   
9. 
   O’tgan yig’ilishimizga 80 ota-ona kelgan edi, bu yig’ilishimizga ham shuncha keldi.
   
10. 
    Katta qurilishlar mamlakatimiz husniga husn qo’shmoqda, ular xalqimizning farovonligini yana ham oshiradi.
    

80-mashq. Matndagi kishilik, ko’rsatish va o’zlik olmoshlarini topib, ularni uch guruhga ajrating va ma’no hamda gapdagi vazifasini tushuntiring.
Mening xalqim o’z kindigining qoni to’kilgan tuproqni o’z onasidan aziz ko’radi... qadim o’zbek botirlari uzoq safarga ketganda bir hovuch vatan tuprog’ini doimo o’z yonlarida olib yurganlar. Chunki bu tuproq ularga o’z tug’ilgan yerlarini eslatib turgan, xalq oldida ichgan qasamini yodga solgan. Vatanga bo’lgan muhabbatini bir nafas ham unuttirmagan. Bir hovuch tuproq unga o’z ota-onasini, qarindoshlarini, xalqini eslatgan, uzoq o’lkalarda bo’lsa ham, uni o’z vatanida his qildirgan va qayerda bo’lmasin o’z xalqi sha’niga isnod keltirmaslikka, o’z xalqining nomusli va sodiq o’g’li bo’lishga chaqirgan. U Vatanini qancha sevsa, ota-onasini qancha sevsa, ota-onadan, sevimli yordan, qadrdon vatandan nishon bo’lgan shu bir hovuch tuproqni ham shuncha sevgan. Shu bir hovuch tuproqning kuchi shuncha zo’r bo’lganki, u suvsiz sahrolardan, qorli tog’lardan, vahshiy daryolardan, yovvoyi o’rmonlardan ko’z ochib yumguncha o’ta olgan. Shu bir hovuch tuproq uni o’tdan olib, o’tga tashlagan, lekin omon saqlagan. O’q uning ko’kragini tesholmagan, qilich tanasini kesolmagan, olov kuydirolmagan, zindon chiritolmagan. (H.O.)